Πράγματι όταν έγραφα το κείμενο αυτό ήθελα να κεντρίσω μια παρέμβαση του Γιώργου, που ζώντας στο Πανεπιστήμιο έχει μια εκ των έσω εικόνα. Πριν όμως σχολιάσω τις σημαντικές του επισημάνσεις, θέλω να αποκαταστήσω μια αδικία. Στο προηγούμενο σημείωμά μου αναφέρθηκα στη μειοψηφία των φοιτητών που πονάει το Πανεπιστήμιο και γι αυτό δικαιολογημένα αντιδρά, με τους λάθος τρόπους που αντιδρά, στα όσα γίνονται, δεν μίλησα όμως, ως όφειλα, για δυο άλλες μειοψηφίες, που κρατάνε το Πανεπιστήμιο σε λειτουργία: η πρώτη είναι αυτή των φιλότιμων διδασκόντων που παράγουν κάτω από αντίξοες συνθήκες διδακτικό και επιστημονικό έργο, και η δεύτερη αφορά κάποιους διοικητικούς υπαλλήλους. Να είναι καλά οι άνθρωποι.
Ας έρθω όμως σε δυο από τις ενστάσεις του Γιώργου αφού πρώτα παραθέσω το σημείωμά του:
Γιάννη,
Με αυτό το κείμενο έθεσες τον τύπον επί των ίλων σε ότι αφορά την κατάσταση στα πανεπιστήμια. Δε συμμερίζομαι όλες τις κρίσεις σου, ωστόσο αξίζει να καταθέσω τη γνώμη μου για ορισμένα από τα ζητήματα που έθιξες.
1. Φαίνεται πως κάποιοι κυβερνητικοί παρατρεχάμενοι είχαν όντως στο πίσω μέρος του μυαλού τους την επαναφορά της έδρας και της παλιάς καλής ιεραρχίας. Όμως αυτό τελικά δεν «βγήκε» στο νόμο που ψηφίστηκε. Πέρασαν μόνο κάποιες διατάξεις που προσπαθούν να αποτρέψουν τις απεργίες και τις καταλήψεις, που κι’αυτές να δούμε αν θα λειτουργήσουν.
2. Όλη αυτή ιστορία περί «ενός και μοναδικού συγγράμματος», που έχει επανειλημμένα διατυπωθεί από διάφορες πολιτικές δυνάμεις και σε διάφορες χρονικές περιόδους, εδράζεται σε λάθος βάση. Ποτέ δεν είπε κάποιος καθηγητής ότι «αυτό το βιβλίο θα διαβάσετε και κανένα άλλο». Αυτό που συνέβαινε μέχρι τώρα είναι ότι ο διδάσκων διένεμε ένα σύγγραμμα ή σημειώσεις και, συγχρόνως, πρότεινε μια βιβλιογραφία στους φοιτητές, οι οποίοι, ανάλογα με το ενδιαφέρον τους και με το βαλάντιό τους (καθότι από βιβλιοθήκες δεν πάμε και τόσο καλά) καλούνταν να μελετήσουν. Έτσι έκαναν οι καθηγητές μου, το πάλαι ποτέ, έτσι κάνω κι’εγώ σήμερα με τους φοιτητές μου.
Με τον καινούργιο νόμο, όπως τον βλέπω στην πράξη, ο φοιτητής θα μπορεί να διαλέξει ένα από τα βιβλία που κυκλοφορούν στο εμπόριο, από ελληνικούς εκδοτικούς οίκους, ώστε να είναι φτηνά. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί ο φοιτητής να προμηθευτεί το καλό γενικά βιβλίο του Μερτίκα για την τηλεανίχνευση, όχι όμως το βιβλίο του Sabins, που είναι το κορυφαίο στο είδος του αλλά που είναι ακριβό. Όσο για τον κάθε Σκιάνη που διδάσκει το μάθημα, δεν θα μπορεί να τυπώνει το δικό του σύγγραμμα, αν δεν καταφέρει να βρει έναν εκδοτικό οίκο που θα κρίνει ότι τον συμφέρει οικονομικά να τυπώσει το βιβλίο, ή αν δεν πληρώσει από την τσέπη του. Με αυτήν την έννοια, ο φοιτητής δεν «απελευθερώνεται από την τυραννία του ενός και μοναδικού συγγράμματος», όπως αρέσκονται να λένε οι πολιτικοί καριέρας και τα κάθε λογής παπαγαλάκια, αλλά καλείται να διαλέξει μεταξύ κάποιων φτηνών και όχι των καλύτερων βιβλίων. Με άλλα λόγια, πρυτανεύει η λογική του να μην ξοδευόμαστε με την εκτύπωση καινούργιων βιβλίων, αλλά να βολευόμαστε με αυτά που κυκλοφορούν στην πιάτσα και είναι χαμηλού κόστους.
3. Αξιολόγηση διδασκόντων σαφώς και γίνεται, στη φάση που το μέλος ΔΕΠ κρίνεται για εξέλιξη στην επόμενη βαθμίδα. Και όσο πιο υψηλή είναι η βαθμίδα, τόσο πιο ζόρικα είναι τα κριτήρια. Αυτά τα περί δημοσιοϋπαλληλικής επετηρίδας, που ακούγονται από εδώ και από εκεί είναι υπερβολές. Με αυτήν την έννοια, η ΠΟΣΔΕΠ δεν λέει όχι στην αξιολόγηση, αλλά είναι δύσπιστη ως προς τις νέες διαδικασίες αξιολόγησης, που αφορούν τμήματα, σχολές και πανεπιστήμια. Ένα πανεπιστήμιο που προσπαθεί να συντηρηθεί με ψιχία, είναι λογικό να μην έχει επαρκή υποδομή για έρευνα, οπότε κινδυνεύει να αξιολογηθεί χαμηλά (ο κίνδυνος αυτός είναι μεγάλος για τα περιφερειακά κυρίως πανεπιστήμια, που δημιουργήθηκαν χωρίς πρόνοια για συστηματική χρηματοδότηση). Και αυτό που λέει η ΠΟΣΔΕΠ είναι να εξασφαλιστεί πρώτα μια χρηματοδότηση σε ποσοστό του ΑΕΠ ανάλογο με αυτό που ισχύει για την Ευρωπαϊκή Ένωση και μετά να συζητηθεί το θέμα της αξιολόγησης.
4. Και μια παρατήρηση για το δεύτερο σχόλιο για τους φοιτητές που «θέλουν να τελειώσουν όπως όπως το πτυχίο». Σωστή η επισήμανση για την πλειοψηφία των φοιτητών, όμως εγώ δεν ξέρω καμία γενιά που να μην ήθελε το εύκολο πτυχίο. Η διαφορά είναι ότι παλιότερα, καθώς υπήρχαν καλύτερες επαγγελματικές προοπτικές, λειτουργούσε το κίνητρο για αρκετούς φοιτητές να μελετήσουν λίγο παραπάνω, ώστε να μην καθυστερήσουν στο πτυχίο και να τακτοποιηθούν επαγγελματικά. Όσο μεγαλώνουν τα επαγγελματικά αδιέξοδα, τόσο μεγαλώνει και το αίσθημα απαξίωσης των σπουδών.
5. Και ένα γενικό σχόλιο: το ελληνικό πανεπιστήμιο το θυμάμαι να βρίσκεται σε κρίση, από τότε που ήμουν φοιτητής. Από τότε όμως έβλεπα ότι προσπαθούσε να ακολουθήσει τα μηνύματα των καιρών και να αναβαθμιστεί, έστω και με κάποια καθυστέρηση σε σχέση με άλλες χώρες. Αυτό την εικόνα έχω και για το σημερινό πανεπιστήμιο, το οποίο μάλιστα από πλευράς ερευνητικής δραστηριότητας είναι πιο ενεργό από όσο το προ τριακονταετίας πανεπιστήμιο. Με άλλα λόγια, όπως «η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει», έτσι και το πανεπιστήμιο πιστεύω πως θα συνεχίσει να πορεύεται κουτσά στραβά, ακολουθώντας λίγο ως πολύ τα βήματα της εσπερίας.
Νιώθω πως δεν εξαντλείται εδώ το θέμα, αλλά πρέπει να βάλω μια τελεία. Όρεξη να έχουμε και μπορούμε να συνεχίσουμε τη συζήτηση.
Γιώργος
Ας έρθω όμως σε δυο από τις ενστάσεις του Γιώργου αφού πρώτα παραθέσω το σημείωμά του:
Γιάννη,
Με αυτό το κείμενο έθεσες τον τύπον επί των ίλων σε ότι αφορά την κατάσταση στα πανεπιστήμια. Δε συμμερίζομαι όλες τις κρίσεις σου, ωστόσο αξίζει να καταθέσω τη γνώμη μου για ορισμένα από τα ζητήματα που έθιξες.
1. Φαίνεται πως κάποιοι κυβερνητικοί παρατρεχάμενοι είχαν όντως στο πίσω μέρος του μυαλού τους την επαναφορά της έδρας και της παλιάς καλής ιεραρχίας. Όμως αυτό τελικά δεν «βγήκε» στο νόμο που ψηφίστηκε. Πέρασαν μόνο κάποιες διατάξεις που προσπαθούν να αποτρέψουν τις απεργίες και τις καταλήψεις, που κι’αυτές να δούμε αν θα λειτουργήσουν.
2. Όλη αυτή ιστορία περί «ενός και μοναδικού συγγράμματος», που έχει επανειλημμένα διατυπωθεί από διάφορες πολιτικές δυνάμεις και σε διάφορες χρονικές περιόδους, εδράζεται σε λάθος βάση. Ποτέ δεν είπε κάποιος καθηγητής ότι «αυτό το βιβλίο θα διαβάσετε και κανένα άλλο». Αυτό που συνέβαινε μέχρι τώρα είναι ότι ο διδάσκων διένεμε ένα σύγγραμμα ή σημειώσεις και, συγχρόνως, πρότεινε μια βιβλιογραφία στους φοιτητές, οι οποίοι, ανάλογα με το ενδιαφέρον τους και με το βαλάντιό τους (καθότι από βιβλιοθήκες δεν πάμε και τόσο καλά) καλούνταν να μελετήσουν. Έτσι έκαναν οι καθηγητές μου, το πάλαι ποτέ, έτσι κάνω κι’εγώ σήμερα με τους φοιτητές μου.
Με τον καινούργιο νόμο, όπως τον βλέπω στην πράξη, ο φοιτητής θα μπορεί να διαλέξει ένα από τα βιβλία που κυκλοφορούν στο εμπόριο, από ελληνικούς εκδοτικούς οίκους, ώστε να είναι φτηνά. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί ο φοιτητής να προμηθευτεί το καλό γενικά βιβλίο του Μερτίκα για την τηλεανίχνευση, όχι όμως το βιβλίο του Sabins, που είναι το κορυφαίο στο είδος του αλλά που είναι ακριβό. Όσο για τον κάθε Σκιάνη που διδάσκει το μάθημα, δεν θα μπορεί να τυπώνει το δικό του σύγγραμμα, αν δεν καταφέρει να βρει έναν εκδοτικό οίκο που θα κρίνει ότι τον συμφέρει οικονομικά να τυπώσει το βιβλίο, ή αν δεν πληρώσει από την τσέπη του. Με αυτήν την έννοια, ο φοιτητής δεν «απελευθερώνεται από την τυραννία του ενός και μοναδικού συγγράμματος», όπως αρέσκονται να λένε οι πολιτικοί καριέρας και τα κάθε λογής παπαγαλάκια, αλλά καλείται να διαλέξει μεταξύ κάποιων φτηνών και όχι των καλύτερων βιβλίων. Με άλλα λόγια, πρυτανεύει η λογική του να μην ξοδευόμαστε με την εκτύπωση καινούργιων βιβλίων, αλλά να βολευόμαστε με αυτά που κυκλοφορούν στην πιάτσα και είναι χαμηλού κόστους.
3. Αξιολόγηση διδασκόντων σαφώς και γίνεται, στη φάση που το μέλος ΔΕΠ κρίνεται για εξέλιξη στην επόμενη βαθμίδα. Και όσο πιο υψηλή είναι η βαθμίδα, τόσο πιο ζόρικα είναι τα κριτήρια. Αυτά τα περί δημοσιοϋπαλληλικής επετηρίδας, που ακούγονται από εδώ και από εκεί είναι υπερβολές. Με αυτήν την έννοια, η ΠΟΣΔΕΠ δεν λέει όχι στην αξιολόγηση, αλλά είναι δύσπιστη ως προς τις νέες διαδικασίες αξιολόγησης, που αφορούν τμήματα, σχολές και πανεπιστήμια. Ένα πανεπιστήμιο που προσπαθεί να συντηρηθεί με ψιχία, είναι λογικό να μην έχει επαρκή υποδομή για έρευνα, οπότε κινδυνεύει να αξιολογηθεί χαμηλά (ο κίνδυνος αυτός είναι μεγάλος για τα περιφερειακά κυρίως πανεπιστήμια, που δημιουργήθηκαν χωρίς πρόνοια για συστηματική χρηματοδότηση). Και αυτό που λέει η ΠΟΣΔΕΠ είναι να εξασφαλιστεί πρώτα μια χρηματοδότηση σε ποσοστό του ΑΕΠ ανάλογο με αυτό που ισχύει για την Ευρωπαϊκή Ένωση και μετά να συζητηθεί το θέμα της αξιολόγησης.
4. Και μια παρατήρηση για το δεύτερο σχόλιο για τους φοιτητές που «θέλουν να τελειώσουν όπως όπως το πτυχίο». Σωστή η επισήμανση για την πλειοψηφία των φοιτητών, όμως εγώ δεν ξέρω καμία γενιά που να μην ήθελε το εύκολο πτυχίο. Η διαφορά είναι ότι παλιότερα, καθώς υπήρχαν καλύτερες επαγγελματικές προοπτικές, λειτουργούσε το κίνητρο για αρκετούς φοιτητές να μελετήσουν λίγο παραπάνω, ώστε να μην καθυστερήσουν στο πτυχίο και να τακτοποιηθούν επαγγελματικά. Όσο μεγαλώνουν τα επαγγελματικά αδιέξοδα, τόσο μεγαλώνει και το αίσθημα απαξίωσης των σπουδών.
5. Και ένα γενικό σχόλιο: το ελληνικό πανεπιστήμιο το θυμάμαι να βρίσκεται σε κρίση, από τότε που ήμουν φοιτητής. Από τότε όμως έβλεπα ότι προσπαθούσε να ακολουθήσει τα μηνύματα των καιρών και να αναβαθμιστεί, έστω και με κάποια καθυστέρηση σε σχέση με άλλες χώρες. Αυτό την εικόνα έχω και για το σημερινό πανεπιστήμιο, το οποίο μάλιστα από πλευράς ερευνητικής δραστηριότητας είναι πιο ενεργό από όσο το προ τριακονταετίας πανεπιστήμιο. Με άλλα λόγια, όπως «η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει», έτσι και το πανεπιστήμιο πιστεύω πως θα συνεχίσει να πορεύεται κουτσά στραβά, ακολουθώντας λίγο ως πολύ τα βήματα της εσπερίας.
Νιώθω πως δεν εξαντλείται εδώ το θέμα, αλλά πρέπει να βάλω μια τελεία. Όρεξη να έχουμε και μπορούμε να συνεχίσουμε τη συζήτηση.
Γιώργος
Δυο είναι τα σημεία που θέλω να σχολιάσω.
Το πρώτο αφορά στην κατάργηση του ενός και μοναδικού συγγράμματος. Ασφαλώς και η κατάργηση προϋποθέτει σοβαρή επένδυση σε βιβλιοθήκες. Προϋποθέτει επίσης συνεργασία των Τμημάτων των Πανεπιστημίων με εκδοτικούς οίκους, και ενθάρρυνση των διδασκόντων να συγγράφουν ποιοτικά βιβλία . Και προϋποθέτει τη δυνατότητα αγοράς από τους φοιτητές, σε τιμή κόστους - πράγμα που σημαίνει ότι το νόμιμο κέρδος του εκδότη και τα συγγραφικά δικαιώματα θα καταβάλλονται από το Δημόσιο - όποιου συγγράμματος κρίνουν σκόπιμο ή τους προτείνει ο καθηγητής τους. Χωρίς όλα αυτά απλώς αφήνουμε τους φοιτητές ξυπόλητους στ' αγκάθια. Το πρόβλημα όμως είναι ότι αντί φοιτητές και Πανεπιστημιακοί να προτάξουν τις προϋποθέσεις για την κατάργηση του ενός και μόνου συγγράμματος, απλώς υπερασπίζονται μια φτηνιάρικη αντιεπιστημονική διαδικασία.
Το δεύτερο αφορά στην αντίδραση της ΠΟΣΔΕΠ στην αξιολόγηση των πανεπιστημιακών. Θα συμφωνήσω ότι όταν μιλάμε για αξιολόγηση πρέπει να θέτουμε εξ αρχής τα, κατά τη γνώμη μας, κριτήρια αυτής της αξιολόγησης. Προσωπικά ποσώς με αφορά αν οι TIMES του Λονδίνου κατατάσσουν τελευταία τα ελληνικά Πανεπιστήμια, όταν είναι γνωστό ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο, 60.000 αριστούχοι απόφοιτοι της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κάθε χρόνο δεν προχωρούν σε πανεπιστημιακές σπουδές, διότι αδυνατούν να καταβάλουν τα δίδακτρα.
Όμως πιστεύω ακράδαντα ότι κάθε Πανεπιστημιακός πρέπει να αξιολογείται σε ετήσια βάση, με κριτήριοτην ποιότητα του επιστημονικού και του διδακτικού του έργου, σε συνάρτηση με τους πόρους που έχει στη διάθεσή του. Αξιολόγηση που πρέπει να γίνεται όχι μόνο από τους άλλους διδάσκοντες -η αξιολόγηση από τρίτους υπό προϋποθέσεις εμπεριέχει θετικά στοιχεία κατά τη γνώμη μου - αλλά και από τους φοιτητές - με την προϋπόθεση φυσικά ότι δικαίωμα αξιολόγησης θα έχουν μόνο όσοι έχουν παρακολουθήσει τα 3/4 τουλάχιστον των μαθημάτων. Και σ' αυτό το σημείο, ανεξαρτήτως του ποιες είναι πράγματι οι θέσεις της ΠΟΣΔΕΠ, αυτό που έβγαζαν οι εκπρόσωποί της όταν μιλούσαν δημόσια συνοψίζονταν στη φράση: «δε συζητάμε κανενός είδους αξιολόγηση» Και το ερώτημά μου είναι: λάθος επικοινωνιακή τακτική ή «γλώττα λανθάνουσα ταληθή λέγει;»
Γιάννης Χρ.
Το πρώτο αφορά στην κατάργηση του ενός και μοναδικού συγγράμματος. Ασφαλώς και η κατάργηση προϋποθέτει σοβαρή επένδυση σε βιβλιοθήκες. Προϋποθέτει επίσης συνεργασία των Τμημάτων των Πανεπιστημίων με εκδοτικούς οίκους, και ενθάρρυνση των διδασκόντων να συγγράφουν ποιοτικά βιβλία . Και προϋποθέτει τη δυνατότητα αγοράς από τους φοιτητές, σε τιμή κόστους - πράγμα που σημαίνει ότι το νόμιμο κέρδος του εκδότη και τα συγγραφικά δικαιώματα θα καταβάλλονται από το Δημόσιο - όποιου συγγράμματος κρίνουν σκόπιμο ή τους προτείνει ο καθηγητής τους. Χωρίς όλα αυτά απλώς αφήνουμε τους φοιτητές ξυπόλητους στ' αγκάθια. Το πρόβλημα όμως είναι ότι αντί φοιτητές και Πανεπιστημιακοί να προτάξουν τις προϋποθέσεις για την κατάργηση του ενός και μόνου συγγράμματος, απλώς υπερασπίζονται μια φτηνιάρικη αντιεπιστημονική διαδικασία.
Το δεύτερο αφορά στην αντίδραση της ΠΟΣΔΕΠ στην αξιολόγηση των πανεπιστημιακών. Θα συμφωνήσω ότι όταν μιλάμε για αξιολόγηση πρέπει να θέτουμε εξ αρχής τα, κατά τη γνώμη μας, κριτήρια αυτής της αξιολόγησης. Προσωπικά ποσώς με αφορά αν οι TIMES του Λονδίνου κατατάσσουν τελευταία τα ελληνικά Πανεπιστήμια, όταν είναι γνωστό ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο, 60.000 αριστούχοι απόφοιτοι της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κάθε χρόνο δεν προχωρούν σε πανεπιστημιακές σπουδές, διότι αδυνατούν να καταβάλουν τα δίδακτρα.
Όμως πιστεύω ακράδαντα ότι κάθε Πανεπιστημιακός πρέπει να αξιολογείται σε ετήσια βάση, με κριτήριοτην ποιότητα του επιστημονικού και του διδακτικού του έργου, σε συνάρτηση με τους πόρους που έχει στη διάθεσή του. Αξιολόγηση που πρέπει να γίνεται όχι μόνο από τους άλλους διδάσκοντες -η αξιολόγηση από τρίτους υπό προϋποθέσεις εμπεριέχει θετικά στοιχεία κατά τη γνώμη μου - αλλά και από τους φοιτητές - με την προϋπόθεση φυσικά ότι δικαίωμα αξιολόγησης θα έχουν μόνο όσοι έχουν παρακολουθήσει τα 3/4 τουλάχιστον των μαθημάτων. Και σ' αυτό το σημείο, ανεξαρτήτως του ποιες είναι πράγματι οι θέσεις της ΠΟΣΔΕΠ, αυτό που έβγαζαν οι εκπρόσωποί της όταν μιλούσαν δημόσια συνοψίζονταν στη φράση: «δε συζητάμε κανενός είδους αξιολόγηση» Και το ερώτημά μου είναι: λάθος επικοινωνιακή τακτική ή «γλώττα λανθάνουσα ταληθή λέγει;»
Γιάννης Χρ.
6 σχόλια:
Φίλοι, θα σταθώ μονάχα στο ζήτημα του ενός συγγράμματος και θα επανέλθω με σχόλια για το γενικότερο ζήτημα της Παιδείας μάλλον μεθαύριο, όταν θάχω στη διάθεσή μου και ένα βιντεάκι από την εκδήλωση για το κλείσιμο της σχολικής χρονιάς σε δημοτικό σχολείο της Σύρου.
Να μπούμε στην ουσία: Το ζήτημα του μοναδικού συγγράμματος δεν είναι θέμα οικονομικό. Είναι θέμα νοοτροπίας. Θυμάμαι ότι όταν ήμουν μαθητής δημοτικού και γυμνασίου και μας έβαζαν εργασίες για διάφορα θέματα, παίρναμε την εγκυκλοπαίδεια του σπιτιού, αντιγράφαμε το σχετικό λήμμα, με κάποιες περικοπές για να μην κουραζόμαστε και πολύ και εισπράτταμε το μπράβο των δασκάλων. Μάλιστα θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι στο δημοτικό είχε έρθει και κάποιος από τον εκδοτικό οίκο που έβγαζε την παιδική εγκυκλοπαίδεια "Ο Θησαυρός των Γνώσεων" και έκανε την σχετική προώθηση με την συνεπικουρία των δασκάλων που μας διαβεβαίωναν ότι έτσι θα κάνουμε καλές εργασίες. Έτσι λοιπόν μεγαλώσαμε, με τα μοναδικά συγγράμματα του Οργανισμού και τις εργασίες της αντιγραφής και δεν μας έφταιξε ποτέ η κακή κατάσταση των βιβλιοθηκών, γιατί απλούστατα εν τις ψάξαμε ποτέ.
Μπήκαμε και στο Πανεπιστήμιο και ψάχναμε απεγνωσμένα το βιβλίο του Οργανισμού (βλέπε μοναδικό σύγγραμμα) και ακόμη χειρότερα, τις περιληπτικές σημειώσεις και τα λυσάρια.
Κάναμε την διπλωματική μας δίνοντας για πρώτη φορά σημασία στον μυστήριο όρο "βιβλιογραφία" που δεν πολυκαταλαβαίναμε και τελικά κοτσάραμε πέντε-έξη τίτλους βιβλίων τα οποία ασφαλώς και δεν είχαμε ανοίξει ποτέ.
Προσωπικά παραδέχομαι ότι δεν μπόρεσα να απαλλαγώ τελείως απ' αυτή την κακή κληρονομιά ούτε στο διδακτορικό μου, όπου χρησιμοποίησα πάμπολλες αυτούσιες παραγράφους άλλων συγγραφέων, δημιουργώντας το "βιβλίο των βιβλίων" όπως θάλεγε και ο Ουμπέρτο Έκο. Πολύ αργότερα, μεγάλος πια, με τον τίτλο "ερευνητής", είδα μια αμερικάνικη ταινία όπου μια μαθήτρια αποβάλλεται οριστικά από το σχολείο γιατί υπέπεσε δύο φορές στο ίδιο παράπτωμα : να παραθέσει απόσπασμα από έργο άλλου συγγραφέα χωρίς να αναφέρει από που το πήρε (αυτό θεωρείται οικειοποίηση). Το κοριτσάκι είχε κάνει το λάθος αυτό γιατί δεν είχε τον χρόνο να δουλέψει ένα πραγματικά δικό του κείμενο.
Ίσως να σας κούρασα αλλά ήθελα να γίνω διαφωτιστικός. Αυτές οι νοοτροπίες του ελληνικού σχολείου επιβιώνουν και σήμερα, σχεδόν αλώβητες, όπως έχω διαπιστώσει από την πληθώρα φοιτητών με τους οποίους έχω συνεργαστεί στο Ι.Γ.Μ.Ε.
Άρα; Άρα όχι κουτσά - στραβά αλλά αλλαγή από το νηπιαγωγείο. Να γίνουν κτήμα των παιδιών βασικές αρχές που θα τους κάνουν να ψάχνουν (τώρα υπάρχει και το INTERNET Γιώργο, μη μου εγείρεις πάλι οικονομικούς λόγους και κακή οργάνωση βιβλιοθηκών), να σκέφτονται και να διατυπώνουν προσωπικές απόψεις.
Αυτή η γενιά των παιδιών θα γελάει με τα "μοναδικά συγγράμματα" και τα λυσάρια. Αυτή η γενιά των παιδιών θα έχει φτάσει και ίσως ξεπεράσει τους συνομήλικούς τους της "εσπερίας".
Η σημερινή εποχή δεν προσφέρεται για δικαιολογίες και υπαγωγή των πάντων στην Πολιτική.
Σας φιλώ, και φιλελεύθερος και τζουτζές.
Άσχετο με τα προηγούμενα, ή μήπως τελικά κάποια σχέση έχει; το ΘΗΣΑΥΡΟ ΤΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ τον έχω ακόμα. Πιστεύω ότι ήταν μια εξαιρετική παιδική εγκυκλοπαίδεια. Χρόνια μετά έμαθα πώς οι αδελφοί Μιχιώτη ήταν δάσκαλοι,που επειδή ήταν Αριστεροί, δεν τους επέτρεπαν να δουλέψουν στα σχολεία. Κι αυτοί έκαναν το ΘΗΣΑΥΡΟ ΤΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ. Ο εκδοτικός τους οίκος υπάρχει ακόμα, κι έχει μια έφεση σε εκδόσεις βιβλίων σχετικές με την Αντίσταση.
Γιάννης Χρ.
Καλησπέρα σε όλους
Παίρνω μέρος στη συζήτησή σας αρχικά για τα συγγράμματα.
Αυτό που θα ήθελα να επισημάνω είναι ότι κατά την γνώμη μου σε λίγα χρόνια θα είναι χωρίς περιεχόμενο η συζήτηση για το (μοναδικό ή πολλαπλό) βιβλίο. Και αυτό γιατί η διάδοση και χρήση του
ιντερνετ αν δεν καταργήσει το τυπωμένο βιβλίο τουλάχιστον θα ανατρέψει τη χρήση του με τη συνηθισμένη έννοια. Ο κάθε ερευνητής και μελετητής θα αναζητά το λήμμα, την πληροφορία το θεώρημα που ενδιαφέρεται και θα έχει έτσι πολλαπλές πηγές. Η στάση έτσι του καθηγητή-δάσκαλου θα πρέπει να αλλάξει και να γίνει λιγότερο εξουσιαστική εξωτερικά και περισσότερο πειστική. Αυτό προύποθέτει συνεχή έρευνα, ενημέρωση και αρκετή δουλειά.
Το αίτημα επομένως για χρήματα στις βιβλιοθήκες πρέπει κατά τη γνώμη μου να αντικατασταθεί με αίτημα για χρηματοδότηση για ηλεκτρονικές συνδέσεις σε βάσεις ηλεκτρονικών περιοδικών και βιβλίων.
Ένα πιο προωθημένο αίτημα είναι η κατάργηση της πνευματικής ιδιοκτησίας ιδιαίτερα για επιστημονικά συγγράμματα και επιστημονικά περιοδικά με μόνη υποχρέωση στην αναφορά του δημιουργού. Δεν είναι ανέφικτος αυτός ο στόχος. Στην Γαλλία υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση σε επιστημονικές εργασίες σε μερικές επιστήμες. Το αίτημα αυτό μπορεί να βολεύει συγκυριακά την εξουσία (λόγω χρηματοδότησης) αλλά δεν νομίζω ότι θα το υποστηρίξει.
Στα ελληνικά Πανεπιστήμια υπάρχουν αρκετές νησίδες που προσπαθούν σε τέτοιους δρόμους σχετικά με τα βιβλία και έτσι οι αφορισμοί του τύπου " Στα δημόσια Πανεπιστήμια οι καθηγητές και οι φοιτητές δεν αξίζουν ούτε μια δεκάρα "(Πάγκαλος) ή ότι χρειάζεται ένα σοκ και να δημιουργηθούν τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια(Στυλιανίδης) είναι γελοίοι και ισοπεδωτικοί.
Προς μία απόπειρα ερμηνείας της στάσης αρκετών αυτών που γράφουν για διαλυμένο Πανεπιστήμιο
Το ζήτημα είναι κατά τη γνώμη μου κυρίως ιδεολογικό. Αυτόν τον καιρό στην κοινωνία γίνονται συγκρούσεις πολλών με πολλούς. Το ίδιο και στα Πανεπιστήμια: Θα λειτουργεί το Πανεπιστήμιο ως δημόσιος χώρος και χώρος ελευθερίας στη διδασκαλία και την έρευνα ή ως ιδιωτικός χώρος; Θα είναι η έρευνα δημόσια ή θα είναι κυρίως μυστική έρευνα; Τι χαρακτήρα θα έχει η διδασκαλία; Θα είναι μόνο με την στενή ωφελιμιστική έννοια η γνώση κατά τη διδασκαλία και θα καταδιώκεται η χαρά της γνώσης;
Οι συγκρούσεις στο Πανεπιστήμιο επομένως και με τις απαράδεκτες πολλές φορές υπερβολές τους, δείχνουν αυτή τη διαμάχη. Προς το παρόν δεν φαίνεται να κυριαρχεί και να ηγεμονεύει κάποιος ιδεολογικά. Όπως και να το κάνουμε δεν θα πλήξουμε από ανία!
Α
Ένα σχόλιο περί internet και ηλεκτρονικών βάσεων δεδομένων.
Έτος 1981. Στην τηλεόραση παρακολουθώ μια εκπομπή για την εξέλιξη της πληροφορικής. Κάποια στιγμή διατυπώνεται η πρόβλεψη ότι "σε λίγα χρόνια τα τυπωμένα βιβλία δεν θα υπάρχουν πια", καθώς θα έχουν αντικατασταθεί από το ηλεκτρονικό κείμενο.
Από τότε, πέρασαν 27 χρόνια και το τυπωμένο βιβλίο καλά κρατεί, ακόμα και στο χώρο των θετικών επιστημών. Και για να είμαι πιο ακριβής: σε ότι αφορά τα επιστημονικά άρθρα σε περιοδικά, όντως είναι εφικτή η δωρεάν πρόσβαση μέσω διαδικτύου, αν βέβαια ο φορέας όπου εργάζεται ο χρήστης έχει εξασφαλίσει αυτήν την πρόσβαση. Και εδώ που τα λέμε, το ελληνικό πανεπιστήμιο παρέχει σε μεγάλο βαθμό αυτή τη δυνατότητα στα μέλη του, οπότε το πρόβλημα της πρόσβασης του ερευνητή σε επιστημονικά άρθρα έχει (όχι εντελώς) λυθεί. Με τα διδακτικά συγγράμματα όμως, ή με εξειδικευμένα βιβλία που θέλουν να παρουσιάσουν το state of the art ενός γνωστικού αντικειμένου, τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. Οι διάφοροι εκδοτικοί οίκοι δεν είναι πρόθυμοι να διαθέσουν το προϊόν τους ελεύθερα στο διαδίκτυο, προφανώς γιατί δεν τους συμφέρει οικονομικά. Με λίγα λόγια, μπορώ εγώ από τον υπολογιστή μου στο πανεπιστήμιο να κατεβάσω δωρεάν οποιοδήποτε άρθρο από το Journal of Applied Geophysics, όχι όμως και το σύγγραμμα του Telford και άλλων για την εφαρμοσμένη γεωφυσική, καθότι ο εκδοτικός οίκος Cambridge το διαθέτει μόνο στο εμπόριο, αντί μεγάλου τιμήματος.
Αν βέβαια ψάξω περισσότερο, μπορεί να βρω κάποιο παλαιότερο (και όχι αναγκαστικά άχρηστο) βιβλίο, που έχει πέσει στα αζήτητα. Ή ακόμα μπορώ να βρω καλό εκπαιδευτικό υλικό, που μπορεί να με βοηθήσει αρκετά, αλλά που θα πρέπει να συνδυαστεί με ένα καλό σύγγραμμα.
Η ουσία είναι ότι με τις κρατούσες νοοτροπίες, χρειάζονται πάντα χρήματα για αγορά βιβλίων και οργάνωση βιβλιοθηκών. Και όποιος βέβαια έχει το μεράκι, μπορεί σε σημαντικό βαθμό να καλύψει τις ανάγκες του, έστω και αν το περιβάλλον του υστερεί σε υλικοτεχνική υποδομή.
Δε μπορώ παρά να καλωσορίσω τη συμβολή του Α ιδίως γύρω από το ζήτημα του «διαλυμένου Πανεπιστημίου». Μολονότι σε πολλούς από τους μετέχοντες των συγκρούσεων στο Πανεπιστήμιο το δίλημμα δεν είναι σαφές εκεί έγκειται η ουσία της σύγκρουσης. «Θα λειτουργεί το Πανεπιστήμιο ως δημόσιος χώρος και χώρος ελευθερίας στη διδασκαλία και την έρευνα ή ως ιδιωτικός χώρος; Θα είναι η έρευνα δημόσια ή θα είναι κυρίως μυστική έρευνα; Τι χαρακτήρα θα έχει η διδασκαλία; Θα είναι μόνο με την στενή ωφελιμιστική έννοια η γνώση κατά τη διδασκαλία και θα καταδιώκεται η χαρά της γνώσης;»
Στο ζήτημα αυτό όλοι πρέπει να πάρουν θέση. Και πρόκειται για θέμα άσχετο με το αν θα λειτουργούν ή όχι και ιδιωτικά πανεπιστήμια. Αφορά το ρόλο των Δημοσίων Πανεπιστημίων. Γιατί το ζητούμενο είναι να διαθέτει το Δημόσιο Πανεπιστήμιο αυτή την ελευθερία στη διδασκαλία, στην έρευνα και στο διάλογο. Και να έχει και τα απαραίτητα οικονομικά μέσα για παίξει αυτό το ρόλο.
Το τι θα κάνουν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια προσωπικά δε με αφορά. Το μόνο που με ενδιαφέρει είναι τα καλόπαιδα των ιδιωτικών πανεπιστημίων, να υφίστανται την ίδια διαδικασία για την εισαγωγή με τους υποψήφιους των Δημοσίων Πανεπιστημίων.
Γιάννης Χρ.
Επιμένω στη συζήτηση αυτή που ουσιαστικά ξεκίνησε από το «μοναδικό» σύγγραμμα στο Πανεπιστήμιο και με αφορμή αυτό επεκτάθηκε σε μια σειρά ζητήματα που αφορούν στην Εκπαίδευση, στην ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση, στον ωφελιμοθηρικό ή όχι μόνο χαρακτήρα των Α.Ε.Ι. κλπ.
Όλα αυτά τα ζητήματα που θίχτηκαν είναι σημαντικά και η επισήμανσή τους από τους συμμετέχοντες έγινε με τρόπο συγκροτημένο. Προσωπικά πάντως πιστεύω ότι ειδικά ο Α, με την οπωσδήποτε πολυσήμαντη παρέμβασή του, αναφέρεται σε προβλήματα που θέτει ο ακαδημαϊκός χώρος και μάλιστα οικουμενικά, παρά σε προβλήματα που κουβαλάει η Εκπαίδευση στη χώρα μας από τις πρώτες βαθμίδες της.
Η Εκπαίδευση στη χώρα μας, παρά την οπωσδήποτε επιτελεσθείσα πρόοδο σ’ αυτή την κατεύθυνση από τον καιρό που αποφοίτησε η δική μου γενιά, παρουσιάζει έλλειμμα στην ανάπτυξη της αναλυτικής και κριτικής ικανότητας του μαθητή που οδηγεί στην έκφραση πραγματικά προσωπικής άποψης. Αυτό το έλλειμμα εκφράζεται με τρόπο οδυνηρό στην ελληνική κοινωνία όπου η δημιουργική άποψη λείπει όχι μόνο από το μέσο πολίτη αλλά και από τον πιο ενεργό ή τον διανοούμενο.
Το μοναδικό σύγγραμμα κάποτε κάλυπτε πράγματι ανάγκες που είχαν να κάνουν με το χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης της κοινωνίας και που η αυθεντία της μοναδικής γνώσης βοηθούσε ίσως στη συγκρότηση μιας ενιαίας αντίληψης που ήταν, για την εποχή, λειτουργική. Το μοναδικό σύγγραμμα συμπλήρωνε την αυθεντία του γονέα, του δασκάλου, του ιερέα, του διοικητή της μονάδας και δεν ξέρω ποιου άλλου.
Σε αυτή την αυθεντία εμείς κάποτε είχαμε αντιτάξει την «προοδευτική» αυθεντία του μαρξισμού, μιλάω βέβαια για την ΠΑΜΚ και την ΠΑΜΚ ΓΚΥΖΗ ειδικότερα, προβάλλοντας «άλλα βιβλία» και «άλλη γνώση» και όχι μέθοδο, ανάλυση και κριτική που φέρνουν προσωπικές απόψεις και καινούργια γνώση αντί για στείρο αναμάσημα τσιτάτων.
Το βασικό πρόβλημα λοιπόν, κατά την άποψή μου, είναι ακριβώς εκεί. Όταν ο μαθητής αποκτήσει μέθοδο και αποκλείσει εντός του την «αυθεντία», θα χρειαστεί και θα διεκδικήσει την πιο ελεύθερη και την πιο ανοιχτή πρόσβαση στην αποθησαυρισμένη γνώση. Αν δεν έχει αυτές τις προϋποθέσεις, τι του χρειάζεται αλήθεια η πρόσβαση;
Δημοσίευση σχολίου