ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΡΚΟ

Το 2001 δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Εικόνες", η παρακάτω συνέντευξη της Βαγγελιώς Βαμβακάρη, τότε 80 χρονών, σήμερα 88(αν δεν κάνω λάθος πρέπει να ζει).


Η ΣΥΖΥΓΟΣ ΤΟΥ ΚΟΡΥΦΑΙΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΡΕΜΠΕΤΗ, ΒΑΓΓΕΛΙΩ ΒΑΜΒΑΚΑΡΗ, ΑΝΟΙΓΕΙ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΣΤΙΣ «ΕΙΚΟΝΕΣ» ΚΑΙ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ
ΓΙΑ ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΥ ΕΖΗΣΕ ΠΛΑΪ ΣΤΟΝ ΚΟΡΥΦΑΙΟ ΤΡΑΓΟΥΔΟΠΟΙΟ.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΝΙΚΟ ΝΙΚΟΛΙΖΑ ΡΗΟΤ0S: ΑΓΓΕΛΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΣ, ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΒΑΓΓΕΛΙΩΣ ΒΑΜΒΑΚΑΡΗ

Η ΖΩΗ ΜΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΜΑΡΚΟ

"Εγεννήθηκα στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων στην ωραία Σύρα και συγκεκριμένα σε μια φτωχική συνοικία της Άνω Χώρας ονομαζόμενη Σκαλί, το έτος 1905 στις 10 Μαΐου ημέρα Τετάρτη", αναφέρει στην αυτοβιογραφία του ο «Πατριάρχης» του ρεμπέτικου τραγουδιού Μάρκος Βαμβακάρης. Για τον άνθρωπο που κατάφερε να «γεννήσει» το λαϊκό και ρεμπέτικο πεντάγραμμο, για πρώτη φορά η σύζυγος του Βαγγελιώ Βαμβακάρη μας ανοίγει την πόρτα του σπιτιού της και μας «ξεναγεί» στη συναρπαστική ιστορία της ζωής του. Σε ένα τριάρι στον Κορυδαλλό, η 8Οχρονη σύζυγος του μαζί με τα παιδιά της Στέλιο και Δομένικο φυλάσσουν όλη την ιστορία του Μάρκου. Φωτογραφίες, έντυπα της εποχής, παρτιτούρες, βιβλία από πολλές χώρες του κόσμου που γράφουν για τον Μάρκο συνθέτουν το παζλ των αναμνήσεων μιας πολυτάραχης ζωής.
«Με τον Μάρκο γνωριστήκαμε όταν εγώ επισκέφτηκα μια φορά τη μεγάλη του αδερφή. Βλέπετε, καθόμασταν σε αντικριστά σπίτια και τον Μάρκο τον γνώριζα καλά. Είχε βγάλει και πολύ μεγάλες επιτυχίες τότε. Με είδε λοιπόν ο Μάρκος στο σπίτι της αδερφής του και μου φώναξε: "Βαγγελιώ, θέλω να σε κάνω γυναίκα μου". Φυσικά έναν μεγάλο ρόλο είχαν παίξει και τα λόγια της αδερφής του, που του έλεγε για μένα πως ήμουν καλή κοπέλα και άλλα τέτοια. Αμέσως μόλις μου είπε ο Μάρκος πως θέλει να παντρευτούμε, έτρεξα στη μάνα μου και της το είπα. Εκείνη ούτε που να το ακούσει. Ήταν παντρεμένος ξανά, είχε χωρίσει και η μάνα μου δεν ήθελε να με παντρέψει. Άλλωστε εγώ ήμουν 20 χρονών και ο Μάρκος 40. Κάποια μέρα λοιπόν ο Μάρκος έρχεται στη μάνα μου για να με ζητήσει. Η μάνα μου, "βρεχόταν". Ούτε να το ακούσει. "Μάρκο μου, δεν γίνονται αυτά τα πράγματα. Η Βαγγελιώ είναι μικρό κορίτσι ακόμα", του λέει και ο Μάρκος φεύγει απογοητευμένος. Αλλά ήταν κύριος. Ούτε με πείραξε ποτέ, αλλά και ούτε και με ξανακοίταξε. Εν τω μεταξύ ο πατέρας μου πέθανε και μετά έξι μήνες, ο Μάρκος ήρθε ξανά να με ζητήσει από τη μητέρα μου. «Κυρία Μαρία, εγώ θέλω τη Βαγγελιώ. Την αγαπώ και θα την πάρω. γιατί είναι καλή κοπέλα»>

>«Εικόνες»: Τι ήταν αυτό που σας γοήτευσε περισσότερο στον Μάρκο;
Βαγγελιώ Βαμβακάρη: Το μεγαλείο του. Ήθελα να πάρω έναν άντρα που να τα έχει όλα. Ήταν πολύ ωραίος άντρας ο Μάρκος και συγκλονιστικός συνθέτης. Είχε μεγάλη φήμη τότε γιατί είχε γράψει πολλά τραγούδια. Εγώ λοιπόν ήθελα να στηριχτώ μετά τον θάνατο και του πατέρα μου σε κάποιον άντρα και να είμαι ανεξάρτητη. Πήγαμε, βγάλαμε τις άδειες του γάμου και παντρευτήκαμε το 1941. Το 1944 γέννησα τον μεγάλο μου γιο, τον Βασίλη, το '47 τον Στέλιο και το '49 τον Δομένικο.

Χαρακτηριστικό του Μάρκου ήταν πως σχεδόν όλα του τα τραγούδια τα έγραφε για τις γυναίκες που γνώριζε. Για εσάς ποιο τραγούδι είχε γράψει;
Είχε γράψει πολλά. Την «Αγγελοκαμωμένη μου», «Βαγγελιώ δεν είσαι εντάξει» και πολλά άλλα. Ο Μάρκος είχε τη συνήθεια, όποια γυναίκα έβλεπε ή γνώριζε να γράφει και ανάλογα τραγούδια. Έτσι μου έγραψε και μένα.

Στην αυτοβιογραφία του, ο Μάρκος αναφέρει πως περάσατε μαζί του και πολλές πίκρες. Ο ίδιος μάλιστα αναφέρει περιστατικά που ίσως άλλη σύζυγος να τον χώριζε...
Εμένα δεν μου πέρασε ποτέ κάτι τέτοιο από το μυαλό. Εγώ αγαπούσα τα παιδιά μου και δεν μπορούσα να διαλύσω την οικογένεια για τα λάθη που έκανε.

Τις ίδιες πίκρες πέρασαν και οι γονείς του, όπως λέει ο ίδιος.
Τους λυπόταν πολύ και μετάνιωσε μετά για όσα έκανε. Ο πατέρας του πέθανε πολύ νέος και πέθανε πονεμένος. Θυμάμαι που του έλεγε πριν παντρευτούμε: «την Βαγγελιώ να πάρεις που είναι καλό κορίτσι. Άσε τις άλλες που γυρίζεις». Περάσαμε πολλά με τον Μάρκο που μόνο εγώ ξέρω.

Πόσο δύσκολες ήταν οι εποχές που πέρασε ο Μάρκος, δεδομένου πως υπήρχε και η λογοκρισία για τα τραγούδια της εποχής εκείνης;
Ο Μάρκος πέρασε πολύ δύσκολα χρόνια. Για να μεγαλώσει τα τρία μας παιδιά, πείνασε, δυστύχησε, αρρώστησε βαριά. Πόσες φορές τον θυμάμαι να κλαίει που δεν είχε χρήματα να θρέψει την οικογένεια του. Υπήρχαν φορές που από τα μαγαζιά που δούλευε δεν έπαιρνε ούτε δραχμή, γιατί δεν είχε δουλειά. Ερχόταν πίσω στο σπίτι με κατεβασμένο το κεφάλι και μου έλεγε: «Βαγγελιώ, δεν έφερα τίποτα σήμερα». Μετά πήγαινε σε ένα μικρό καφενείο που υπήρχε απέναντι από το σπίτι μας και έκλαιγε τη μοίρα του. Παρ' όλο που είχε γράψει τόσα πολλά, όμορφα τραγούδια.

Πάντως συνήθιζε να έχει λίγους φίλους κοντά του...
Λίγοι αλλά καλοί. Και ελάχιστοι τον βοήθησαν όταν είχε ανάγκη. Επιστήθιοι φίλοι του ήταν ο Στράτος Παγιουμτζής, ο Γιάννης Παπαΐωάννου και ο Στέλιος Κηρομύτης. Δεν θα ξεχάσω τον Παπαΐωάννου πως όταν πήγαινε στο εξοχικό του στη Σαλαμίνα, ψάρευε και από τη ψαριά έφερνε πρώτα στον Μάρκο κι έπειτα πήγαινε σπίτι του. Τον αγαπούσε πολύ.

Ο Τσιτσάνης;
Ποτέ δεν τον είχε επισκεφτεί στο σπίτι μας. Ακόμα και στην κηδεία του δεν είχε έρθει. Παρ' όλο που ο Τσιτσάνης πήρε ολόκληρα κομμάτια από τα τραγούδια του και τα οικειοποιήθηκε. Στο τέλος της ζωής του, τα αναγνώρισε και είπε πως ήταν του Μάρκου. Δυστυχώς του έκλεψαν πολλά τραγούδια και το έλεγε και ο ίδιος μέχρι που πέθανε.

Ποιο τραγούδι ακούγατε εσείς συχνό¬τερα μέσα στο σπίτι σας; Φυσικά, «Η Φραγκοσυριανή», «Τα ματόκλαδα» και το «Αντιλαλούνε οι φυλακές». Φαντάζομαι πως είχατε βιώσει τον τρόπο με τον οποίο έγραφε τα τραγούδια του ο Μάρκος;
Όλα του τα τραγούδια ήταν της στιγμής. Είχαμε ένα υπόγειο και εκεί είχε ένα μικρό γραφειάκι. Έπιανε το μπουζούκι και με την πρώτη πενιά, έφερνε και τους στίχους του τραγουδιού που ήθελε να γράψει. Θυμάμαι που φώναζε τον μικρό μου γιο, τον Δομένικο, και του έλεγε: πάρε χαρτί και γράψε. Σφύριζε τις νότες και από εκεί άρχιζε να λέει τους στίχους και ο γιος μου να τους γράφει. Όλα του τα τραγούδια ήταν βιωματικά και γι' αυτό τα έγραφε αμέσως.

Η αξία του Μάρκου πότε πιστεύετε ότι αναγνωρίστηκε;
Δυστυχώς ποτέ δεν τιμήθηκε ο Μάρκος και εγώ ως σύζυγος του το φέρω βαρέως αυτό. Όταν πέθανε ο Μάρκος το 72 δεν είχαμε ούτε λεφτά για την κηδεία. Δεν ξέραμε πώς να τον κηδέψουμε. Πήγαμε στην ΑΕΠΙ τότε και μας έδωσαν 100.000 δραχμές για τα έξοδα της κηδείας. Τόση φτώχεια περάσαμε, παρ' ότι ήταν ο γενάρχης του ελληνικού τραγουδιού. Ούτε καν φιλοτιμήθηκαν οι δισκογραφικές εταιρείες να καλύψουν τη δαπάνη της κηδείας. Τόσα χρήματα έβγαλαν και όμως κανείς δεν ενδιαφέρθηκε.

Πώς αισθανθήκατε εσείς εκείνες τις περίεργες στιγμές;
Δύσκολα, βαριά. Δεν είχαμε ούτε δραχμή, δεν ξέραμε τι να κάνουμε. Αυτό όμως που δεν θα ξεχάσω είναι πως ο άντρας μου έφυγε πικραμένος με όσα είδε μέχρι τελευταία στιγμή που έκλεισε τα μάτια του. «Τους έκανα με λεφτά, εγώ τους έφτιαξα και ποιο είναι το αποτέλεσμα ρε Βαγγελιώ; Άμα θα πεθάνω θα δείτε ποια ήταν η αξία μου», μου έλεγε. Και τελικά το αποτέλεσμα; Σήμερα δεν υπάρχει ούτε τάφος στο 3ο Νεκροταφείο για να βάλουμε τα οστά του και να κάνουμε ένα μνημόσυνο. Αυτή είναι η πολιτεία και η τιμή που κάνει στον Μάρκο.

Η κουβέντα μας «ανοίγει» με τον Δομένικο Βαμβακάρη ο οποίος είναι το τρίτο παιδί του Μάρκου.
Γεννήθηκε το 1949 και μαζί με τον Στέλιο μυήθηκε στο παίξιμο του μπουζουκιού. Ο Δομένικος έπαιξε δίπλα σε όλους τους κορυφαίους Έλληνες τραγουδιστές που υπήρξαν και στενοί φίλοι του πατέρα του.
«Εικόνες»: Για τους τραγουδιστές της εποχής εκείνης, ο Μάρκος τι έλεγε;
Δομένικος Βαμβακάρης: Ο Μάρκος>>αγαπούσε πολύ όλους τους ανθρώπους που είχαν συνεργαστεί μαζί του. Και τον Μπιθικώτση και την Γκρέυ και την Πόλυ Πάνου και τη Γιώτα Λύδια και τη Νίνου και την Αννα Χρυσαφή. Θεωρούσε τις φωνές τους μοναδικές.

Σαν πατέρας πως ήταν ο Μάρκος;
Ηταν φιλήσυχος άνθρωπος ο πατέρας μου. Με ωραίο τρόπο μας έδινε να καταλάβουμε ποιο ήταν το σωστό και ποιο το λάθος. Θυμάμαι έντονα που με έστελνε στα περιβόλια να του φέρνω κοπριά. Είχε πάρα πολλά λουλούδια. Ήμουν τότε μαθητής Γυμνασίου και ο Μάρκος είχε γύρω στα 80 κλουβιά με διάφορα πουλιά. Άκουγε λοιπόν ο Μάρκος τα πουλιά και καθόταν μέσα από τα κελαηδίσματα και έγραφε νότες. Ακόμα και από τα βατράχια έγραφε νότες.

Ξεκινάτε τώρα μια δικαστική διαμάχη με τις οικογένειες των άλλων μεγάλων συνθετών με σκοπό την πατρότητα τραγουδιών και τη διεκδίκηση τους;
Σαφώς, γιατί όταν ξεκίνησα να κάνω μια καταγραφή των τραγουδιών του Μάρκου διαπίστωσα πως πολλά από τα τραγούδια του τα έχουν πάρει άλλοι δημιουργοί. Και έχουν πάρει είτε τη μουσική είτε τον στοίχο. Όλοι πήραν από τον Μάρκο. Ένα μόνο παράδειγμα θα σας δώσω. Δύο από τα πιο γνωστά τραγούδια του Τσιτσάνη, το «Βαπόρι απ' την Περσία» και το «Στου γιαλού τα βοτσαλάκια», η μουσική είναι από δύο τραγούδια του πατέρα μου πολύ γνωστά. Άρα, όλοι είχαν «δανειστεί» από τον πατέρα μου στοιχεία και αυτά θα διεκδικήσουμε.

Η παρέα «κλείνει» με τον Στέλιο, δεύτερο γιο του μεγάλου λαϊκού καλλιτέχνη:
«Ο Μάρκος ήταν ένας άνθρωπος ο οποίος αγαπούσε την οικογένεια του. Μας πρόσεχε πάρα πολύ ως πατέρας, παρότι είχε πολλές σκοτούρες. Ο πατέρας μου δεν μπήκε ποτέ σε κλίκες και κυκλώματα. Ήταν ένας άνθρωπος αγνός. Ο πατέρας μου γέννησε το λαϊκό και ρεμπέτικο τραγούδι. Ήταν άνθρωπος που έμπαινε μέσα στις ψυχές των ανθρώπων. Ήταν καλοκάγαθος άνθρωπος που βοήθησε πολύ κόσμο. Και τον Χιώτη βοήθησε, τον Παπαΐωάννου, τον Τσιτσάνη. Όλοι κονόμησαν από τον Μάρκο και όμως κανείς δεν τον βοήθησε εκείνον, ακόμα και στο τέλος της ζωής του. Όμως ήταν ευτυχισμένος γιατί είχε κάνει καλή οικογένεια και μας είχε μυήσει και εμάς στο ρεμπέτικο και στο λαϊκό. Καμαρώνω που είμαι γιος του Μάρκου και είναι θείο δώρο να γεννηθείς από έναν τέτοιο άνθρωπο. Είναι μεγάλη μου τιμή που φέρω το επώνυμο Βαμβακάρης». Ρ