ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑΝΝΗ ΡΑΓΚΟΥΣΗ, ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΔΡΑΒΑΛΙΑΡΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΠΑΠΠΑ "ΤΟ ΤΕΛΟΣ

Δεν συνηθίζω να αναρτώ ομιλίες τρίτων. Πιστεύω όμως ότι η ομιλία αυτή του Γιάννη Ραγκούση αξίζει προσοχής.

Γιάννης Χρ.

Καταρχήν θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση. Συζητήσεις σαν τις σημερινή και κυρίως βιβλία σαν αυτό που συζητάμε σήμερα, προσφέρονται για ψυχραιμότερες αναλύσεις της πολιτικής κατάστασης της χώρας και ιδίως του κομματικού συστήματος. Με την έννοια αυτή, η συμβολή των δύο συγγραφέων, του κ. Τ. Παππά και του κ. Τ. Δραβαλιάρη, είναι και αξιέπαινη και αξιοσημείωτη.

Όλοι έχουμε την υποχρέωση να στεκόμαστε για μια στιγμή έξω από την τρέχουσα επικαιρότητα, να αναστοχαζόμαστε και να αντλούμε από την ιστορική πείρα. Και αυτή η υποχρέωση γίνεται ακόμη πιο επιτακτική σε εποχές που η εμπιστοσύνη των πολιτών προς το πολιτικό σύστημα βρίσκεται σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα. Στο βιβλίο, ο αναγνώστης θα βρει, εκτός από τις υποκειμενικές απόψεις των συγγραφέων, χρήσιμες αναφορές στο μεταπολιτευτικό κύκλο που καλό θα ήταν να μην ξεχαστούν μέσα στη "πολιτική καθημερινότητα". Απλοποιώντας ίσως τα πράγματα, θα έλεγα ότι οι συγγραφείς διαπραγματεύονται τον όρο κρίση του δικομματισμού, και ό,τι αυτός μπορεί να σημαίνει, επιδιώκοντας κυρίως να περιγράψουν τις σχέσεις του ΠΑΣΟΚ με την άλλη Αριστερά. Συμπερασματικά, η κοινή διαπίστωση των συγγραφέων είναι ότι η συνεργασία ΠΑΣΟΚ-Αριστεράς μάλλον δεν είναι σήμερα εφικτή όπως δεν ήταν και στο παρελθόν. Άρα, για να προεκτείνω λίγο τη σκέψη τους, αυτός είναι και ο βασικός λόγος που θέτουν ένα ερωτηματικό στον τίτλο του βιβλίου τους.

Το διακηρυχθέν από πολλούς "τέλος του δικομματισμού" συνοδεύεται από ένα ερωτηματικό, καθιστώντας το αμφίβολο κατά τους συγγραφείς. Σε κάθε περίπτωση τα 5 τελευταία χρόνια, τη χώρα δεν την κυβερνά κανένας δικομματισμός.Την κυβερνά η κυβέρνηση Καραμανλή. Για αυτό θα έλεγα ότι αν καθημερινά εδραιώνεται η πεποίθηση ότι έχει έρθει ένα τέλος, Τότε αυτή είναι ότι έχει έρθει το τέλος του μύθου ότι όλοι ίδιοι είναι. Για αυτό πιστεύω ότι κλείνει τον κύκλο του ο διμέτωπος αγώνας ή η προσπάθεια εξίσωσης και μάλιστα με την προσφυγή σε επιχειρήματα που θα μπορούσαν να θεωρηθούν σκανδαλολογικά. Άλλωστε αν η λογική του όλοι ίδιοι είναι δούλευε στο μυαλό των πολιτών τότε η ιδέα της συνεργασίας δεν θα έβρισκε καμία αποδοχή.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τι ονομάζεται δικομματισμός στην πολιτική θεωρεία; Τα κομματικά συστήματα ορίζονται ως μονοκομματικά, δικομματικά ή πολυκομματικά όχι απαραιτήτως βάσει του αριθμού των κομμάτων που μετέχουν στη Βουλή αλλά βάσει της δυνατότητα τους να είναι "σημαντικά" κόμματα, δηλαδή να μετέχουν στη διακυβέρνηση ή εν πάσει περιπτώσει να μπορούν να επηρεάζουν τις κινήσεις και τις επιλογές των κυβερνητικών κομμάτων. Αν εφαρμόσουμε τον ορισμό στα καθημάς θα διαπιστώσουμε αμέσως το παράδοξο: Εφόσον τα κόμματα της Αριστεράς μιλούν για δικομματισμό, δέχονται εμμέσως πλην σαφώς, ότι η δική τους παρουσία στην πολιτική ζωή της χώρας, είναι άνευ σημασίας για τις πολιτικές εξελίξεις.Η παράδοξη αυτή, εκ πρώτης όψεως, θέση έχει βέβαια βαθύτερες αιτίες.

Κανείς δεν θα ακύρωνε αυτοβούλως την πολιτική σημασία της δράσης του αν δεν στόχευε σε κάτι περισσότερο. Και η στόχευση είναι σαφής: να απεκδυθούν τα κόμματα της Αριστεράς κάθε πολιτικής ευθύνης για την πορεία του τόπου. Εκτιμώντας ότι το συνολικό ισοζύγιο της μεταπολιτευτικής περιόδου είναι αρνητικό, δέχονται να απεμπολήσουν την όποια θετική τους συμβολή σ' αυτή την πορεία, προκειμένου να μην χρεωθούν καμία αρνητική εξέλιξη. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Σεβόμενος τον περιορισμό του χρόνου θα διατυπώσω δύο βασικές θέσεις.

Πρώτη θέση: Το συνολικό μεταπολιτευτικό ισοζύγιο είναι θετικό και όχι αρνητικό. Όπως και να κρίνουμε το 1974 με το 2008, το συμπέρασμα θα παραμείνει ίδιο. Η μεταπολιτευτική Δημοκρατία ωφέλησε, δεν ζημίωσε την Ελλάδα και τους πολίτες της. Σε εθνικό επίπεδο, νομίζω ότι είναι προφανής η ορθότητα αυτής της θέσης. Από την κυπριακή τραγωδία βρισκόμαστε σήμερα στην Ελλάδα και στην Κύπρο που είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης. Σε θεσμικό επίπεδο επίσης είναι προφανές. Από ένα ανελεύθερο καθεστώς αποκτήσαμε Δημοκρατία. Δεν θα επεκταθώ εδώ. Θα σημειώσω όμως ότι ναι, τα media έχουν αυξημένο ρόλο, ναι το χρηματιστηριακό κεφάλαιο έπληξε τα μεσαία στρώματα και στη χώρα μας όπως και σε όλο το δυτικό κόσμο, ναι, οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις περιθωριοποιούν γρήγορα τις παλιότερες γενιές. Αλλά το ισοζύγιο παραμένει αναμφίβολα θετικό.

Στο οικονομικό πεδίο, επίσης είναι προφανές ότι η μεταπολιτευτική Δημοκρατία έχει θετικό πρόσημο. Η ανάδυση της μεσαίας τάξης συντελέστηκε στην ουσία την μεταπολιτευτική περίοδο ιδιαίτερα μετά το ΄81. Οι σημερινές υποδομές της χώρας δεν έχουν καμιά σχέση με την Ελλάδα του τότε. Ακόμα και με δεδομένα τα αρνητικά αποτελέσματα των τελευταίων 5 ετών η άποψη ότι το μεταπολιτευτικό ισοζύγιο είναι αρνητικό δεν αντέχει σε κριτική. Αυτό είναι βέβαιο.Όπως και να προσεγγίσει κανείς τα πράγματα.

Είναι άμοιρη αυτή η πορεία της Αριστεράς; Η εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας, η ενίσχυση των ατομικών δικαιωμάτων, το κοινωνικό κράτος, η ισονομία, η αναγνώριση της εθνικής αντίστασης, επετεύχθησαν ερήμην της Αριστεράς; Όχι βέβαια. Η αριστερά για τα παραπάνω θέματα, πίεσε, ανέλαβε πρωτοβουλίες, μπόλιασε με ιδέες την πολιτική ζωή, συνέβαλε σ' αυτό το θετικό κύκλο. Πως αρνείται λοιπόν τον εαυτό της και τα επιτεύγματα της;

Και θα προχωρήσω στη δεύτερη θέση μου. Παρά το θετικό ισοζύγιο, το μεταπολιτευτικό σύστημα και ιδίως το μοντέλο διακυβέρνησης βρίσκεται σε υφέρπουσα κρίση. Κρίση που ιδίως στις μέρες μας λαμβάνει ανοικτές διαστάσεις. Κρίση εμπιστοσύνης, κρίση αποτελεσματικότητας, κρίση διαχείρισης, κρίση νομιμοποίησης. Στα χρόνια που πέρασαν πολλά δεν έγιναν με την ταχύτητα που η εποχή απαιτούσε. Η οικονομική ανάπτυξη συνοδεύτηκε από φαινόμενα διαφθοράς σε όλα τα επίπεδα οργάνωσης της κοινωνίας. Η πολιτική αντιπαράθεση συνοδεύτηκε από "χτυπήματα κάτω από τη μέση", Πρωθυπουργός οδηγήθηκε στο Ειδικό δικαστήριο με έωλες κατηγορίες, διακινήθηκε μαύρο πολιτικό χρήμα. Το κοινωνικό κράτος άρχισε να μην ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες και τους ρυθμούς ζωής του μέσου πολίτη, υπήρξαν κοινωνικές ανισότητες και η χειρότερη από όλες τις μορφές της η Ανεργία, έπληξε κυρίως τους Νέους και τις Γυναίκες. Υπήρξαν πολιτικές ευθύνες για όλα αυτά; Βεβαίως και υπήρξαν. Και ορισμένες καταλογίστηκαν μέσα από την εκλογική διαδικασία. Και όπως βέβαια οι επιτυχίες δεν επιμερίζονται ισομερώς έτσι και οι ευθύνες δεν επιμερίζονται ισομερώς.

Ωστόσο άλλες πολιτικές ευθύνες παρέμειναν σε εκκρεμότητα. Και η μεγαλύτερη πολιτική εκκρεμότητα παραμένει το σημερινό μοντέλο διακυβέρνησης. Σήμερα οι πολίτες ζητούν μια βαθύτερη πολιτική αλλαγή. Μια αλλαγή που από τη μια θα διασφαλίζει τη συνέχεια προόδου που σημειώθηκε στο μεταπολιτευτικό κύκλο και ταυτόχρονα θα απαντά πειστικά στις αγκυλώσεις και τα προβλήματα που γεννήθηκαν ή δεν αντιμετωπίστηκαν μέσα σ' αυτό τον ιστορικό κύκλο. Εμείς στο ΠΑΣΟΚ έχουμε συνείδηση αυτής της πραγματικότητας. Δεν επιδιώκουμε απλά την εναλλαγή στη διακυβέρνηση.Επιδιώκουμε να πρωτοστατήσουμε σε μια βαθιά πολιτική αλλαγή που θα δώσει νέα ώθηση και ρεαλιστική ελπίδα προόδου στην Ελληνική κοινωνία. Η δική μας επιδίωξη είναι η οικοδόμηση μιας μεγάλης κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας που θα οδηγήσει το ΠΑΣΟΚ στην πρώτη θέση και την αυτοδυναμία ώστε να διασφαλίζεται σταθερότητα στη διακυβέρνηση και συνέχεια στα θετικά επιτεύγματα του μεταπολιτευτικού κύκλου Παράλληλα όμως θα επιδιώξουμε τη συμμετοχή στη διακυβέρνηση πολιτικών δυνάμεων με τις οποίες συμφωνούμε κατά προτεραιότητα της ανανεωτικής αριστεράς. Πιστεύουμε ότι η διεύρυνση της πολιτικής και κοινωνικής βάσης της κυβερνητικής εξουσίας είναι στρατηγικός μοχλός για τις απαραίτητες ριζικές αλλαγές που έχει ανάγκη ο τόπος. Η αντίληψη συνεργασίας πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων είναι σε τελική ανάλυση η αντίληψη ενός νέου μοντέλου άσκησης εξουσίας. Είναι δηλαδή η απόρριψη της αντίληψης ότι "το κράτος είμαστε εμείς" ακόμη χειρότερα "το κράτος είμαι εγώ". Είναι το αντίθετο της αλαζονείας της εξουσίας. Είναι η λύση και όχι το πρόβλημα.Είναι η συνειδητοποίηση και η συναίσθηση ότι είμαστε το μέσον κι όχι ο σκοπός της ιστορίας. Για αυτό, δεν είναι αντιφατικοί αλλά απολύτως συμβατοί οι στόχοι της αυτοδυναμίας και της συνεργασίας Άλλωστε πιστεύω, είναι ποια γνωστό ότι σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο υπάρχει νόημα στη συζήτηση για συνεργασίες μόνον εφόσον το ΠΑΣΟΚ είναι στις εκλογές τουλάχιστον πρώτο κόμμα. Επιδίωξη μας αποτελεί η σαφής και δεδομένη δέσμευση που αφορά στην ανάγκη μιας βαθιάς πολιτικής αλλαγής που θα επιδιώκει την ενίσχυση της κοινωνικής και πολιτικής εμπιστοσύνης. Μιας πολιτικής αλλαγής που θα περνά μέσα από σχέσεις αμοιβαίου ελέγχου στη δημόσια διαχείριση, πολιτικής διαφάνειας, ενίσχυσης των ανεξάρτητων αρχών, διακριτών ρόλων του κράτους και της εκκλησίας, αυτονομίας της Δικαιοσύνης, φορολογικής δικαιοσύνης, βιώσιμης ανάπτυξης με ποιότητα ζωής.

Βέβαια υπάρχει η καχυποψία αλλά και το ερώτημα αν οι πολιτικές συνεργασίες, ακόμα και σε κυβερνητικό επίπεδο, είναι αναγκαιότητα της εποχής ή σκοπιμότητα της στιγμής. Σε αντίθεση με το παρελθόν οι έρευνες κοινής γνώμης δείχνουν σημαντικά, και διαρκώς ενισχυόμενα ποσοστά, των πολιτών να αναζητούν συνεργασίες ακόμα και σε κυβερνητικό επίπεδο. Τα ποσοστά αυτά γίνονται πολύ υψηλά, στο χώρο των πέραν της Συντήρησης αυτοτοποθετούμενων πολιτών. Στο χώρο αυτό, η αναζήτηση μετατρέπεται σε προσδοκία. Όχι απλώς προσδοκία μίας επιτέλους αποτελεσματικής και προοδευτικής κυβέρνησης αλλά μίας νέας ηγεμονίας του κοινωνικού έναντι του αγοραίου, του πολιτικού έναντι του επικοινωνιακού, του προοπτικού έναντι του εφήμερου. Μάλιστα θα τόνιζα ότι η διεθνής κρίση εντείνει την απαίτηση των πολιτών, οι προοδευτικές δυνάμεις - η φυσική τους πολιτική ασπίδα - να επεξεργαστούν και να εφαρμόσουν λύσεις απέναντι στην ασυδοσία της αγοράς. Η ανταπόκριση σε αυτή την προσδοκία είναι επιτακτική. Συνιστά μία αναγκαιότητα της εποχής.

Ταυτόχρονα όμως προκαλεί κι έναν φόβο. Ποιος φοβάται τη Συνεργασία; Ποιος ξορκίζει τη συνεργασία; Μα κυρίως η κυβέρνηση. Και απόδειξη γι αυτό δεν είναι μόνον οι σε ανύποπτο χρόνο δηλώσεις στελεχών του κυβερνώντος κόμματος ότι ο Καραμανλής θα προχωρήσει σε εκλογές μόλις διαισθανθεί ότι κινούνται διαδικασίες διαλόγου και συνεννόησης των κομμάτων της προοδευτικής αντιπολίτευσης. Απόδειξη είναι κυρίως η σπουδή της Κυβέρνησης ν' αλλάξει τον εκλογικό νόμο όχι μόνο για να δίνει επιπλέον δέκα έδρες στο πρώτο κόμμα αλλά σας θυμίζω και για να καταργήσει το δικαίωμα σε αυτές τις επιπλέον έδρες σε συνεργασίες κομμάτων που θα πάρουν την πρώτη θέση.

Τελειώνοντας σημειώνω ότι αν και εξήγησα την άποψη μου για το "δικομματισμό" σε εισαγωγικά στην Ελλάδα, θεωρώ ότι δικαίως οι συγγραφείς αναζητούν τη δυνατότητα μιας άλλης διακυβέρνησης στο χώρο πέραν της ΝΔ. Σήμερα που οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές βρίσκονται στο στόχαστρο των πολιτών σε όλο τον κόσμο, σήμερα που η κρίση αποκαλύπτει τα τραγικά αδιέξοδα του χρηματιστηριακού καπιταλισμού, σήμερα που αποδείχτηκε πόσο "λίγη" και επιφανειακή ήταν η κοινωνική ανάλυση της ηγεσίας της κυβέρνησης προσωπικά πιστεύω ότι για την Ελλάδα του 21ου αιώνα, ήρθε η ώρα για να αναλάβουν οι προοδευτικές δυνάμεις την ευθύνη μιας νέας ελπιδοφόρας, δημιουργικής πορείας. Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορούμε να κάνουμε πολιτική ως σχολιογράφοι, δεν μπορούμε να απεκδυόμαστε τις ευθύνες μας. Έχουμε μόνο μία δυνατότητα.Με σεβασμό ο ένας στον άλλον πρωτίστως για την ιστορία του και την προσφορά του να βάλουμε τέλος στο τέλμα Να βάλουμε τέλος στην οπισθοδρόμηση. Να μην ψάχνουμε προτάσεις που μας χωρίζουν. Θα έλεγα ούτε καν να είναι αυτοσκοπός μας να βρούμε αυτά που μας ενώνουν. Αλλά να πασχίσουμε να αναδείξουμε και να αντιμετωπίσουμε αυτά που απασχολούν, απελπίζουν και εξοργίζουν τους πολίτες. Αυτή πρέπει να είναι η έννοια μας. Γιατί μόνον αν σκεφτούμε για αυτά που απασχολούν την κοινωνία τότε και μόνον τότε θα δημιουργήσουμε στέρεη βάση συζήτησης και συνεννόησης. Κι ανάμεσα σ' αυτά που απασχολούν, απελπίζουν και εξοργίζουν τους πολίτες Δεν είναι η ακρίβεια; Δεν είναι η μείωση των εισοδημάτων; Δεν είναι η προστασία των δανειοληπτών που τους λεηλατούν οι τράπεζες; Δεν είναι οι φορολογικές καταιγίδες και ότι για παράδειγμα καταργείται ο φόρος μεγάλης ακίνητης περιουσίας και στη θέση του θεσπίζεται το ΕΤΑΚ; Δεν είναι η υποχρηματοδότηση της Δημόσιας Παιδείας και της Δημόσιας Υγείας; Και προφανώς τόσα ακόμη που θα μπορούσε να προσθέσει κανείς.

Η προσωπική μου πεποίθηση είναι πως μετά τη ΔΕΘ τα πολιτικά πράγματα έχουν πάρει συγκεκριμένη φορά. Όλο και περισσότεροι πολίτες κάνουν ανάληψη πολιτικής εμπιστοσύνης από τη ΝΔ και καταθέτουν μηνύματα εμπιστοσύνης προς τους προοδευτικούς φορείς. Πρέπει όλοι να τα αποκρυπτογραφήσουν. Το ΠΑΣΟΚ γεννήθηκε για να απαντά τέτοιες προκλήσεις. Για αυτό πιστεύω πως το "νέο ΠΑΣΟΚ" δεν είναι και δεν θα μπορούσε να είναι κανείς άλλος από το ίδιο το ΠΑΣΟΚ? Για αυτό πιστεύω ότι οι επόμενοι 10 μήνες είναι ικανοί να κρίνουν τα επόμενα 10 χρόνια.