Οι G20 και το "εμείς"...

Εδώ και εξήντα χρόνια – μετά την ιστορική σύνοδο του Μπρέτον Γουντς, η διεθνής κοινότητα λικνίζεται διστακτικά ανάμεσα στο «εμείς» του Καρόλου Μαρξ και το «εγώ» του Άνταμ Σμιθ. Τα τελευταία είκοσι χρόνια, ο εγωισμός του Σκοτσέζου διανοητή κέρδισε πολλούς πόντους. Η διεθνής κοινότητα αφέθηκε στη μαυλιστική αγκαλιά του, υπό τις ιαχές θριάμβου των πνευματικών του τέκνων. Η διάρρηξη των συνόρων του προστατευτισμού και της ακαμψίας έφερναν μια λαμπρή περίοδο οικονομικής ανόδου και ταυτόχρονα χιλιάδες «Σόρος» εισέβαλαν στο ρευστό και ανεξέλεγκτο πεδίο της εντεινόμενης παγκοσμιοποίησης.
Με δύο αιματηρούς παγκόσμιους πόλεμους στην πλάτη, η Ευρώπη, παρόλα ταύτα, κρατήθηκε λιγότερο πρόθυμη στην αποσάθρωση των κοινωνικών δομών. Η Αμερική όμως λειτούργησε όπως ένας απερίσκεπτος και ενθουσιώδης έφηβος: Τα έδωσε όλα!..
Το αποτέλεσμα το μετράμε σήμερα, καθημερινά, από τις στήλες των εφημερίδων και μέσα από τις οθόνες των τηλεοράσεών μας… Εκατομμύρια άνεργοι – κυρίως στις ΗΠΑ – κάθετη πτώση του βιοτικού επιπέδου εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλη τη γη, πτώση της παραγωγικότητας, φόβος, ανασφάλεια και απογοήτευση…
Μα αν σε περιόδους ανόδου, αισιοδοξίας για το μέλλον και ελπίδας, το «εγώ» κυριαρχεί ευκολότερα, σε περιόδους όπως αυτή που διανύουμε τον τελευταίο χρόνο, το «εμείς» έρχεται να πάρει τη θέση που του αξίζει στις απελπισμένες καρδιές των ανθρώπων.
Πριν από εξήντα χρόνια, ο οικονομολόγος – μαθηματικός Τζον Νας – νέος ακόμα – είχε αναρωτηθεί: «Μα γιατί να επιλέξουμε ανάμεσα στο “εγώ” και το “εμείς” και να μην αποφασίσουμε “και εγώ και εμείς” μαζί;». Η κριτική του στον Άνταμ Σμιθ ήταν καταλυτική και ταυτόχρονα έκλεινε το μάτι στην ιστορία, κάπως πρόωρα βέβαια…

Στη διάσκεψη των G20 στο Λονδίνο, προχτές, έγινε ένα πρώτο, δειλό βήμα, αλλά είναι γεγονός πως η αφέλεια του ερωτήματος του Τζον Νας κυριάρχησε, τουλάχιστον στις προθέσεις όλων:
Ας μην καταστρέψουμε τις αγορές στις οποίες όλοι ελπίζουμε: Τις περίφημες αναδυόμενες αγορές…
Ας ελέγξουμε τους «bandidos» των διεθνών αγορών, τα δηλητηριώδη fund και τους «Σόρος» του κακού πρόσφατου παρελθόντος…
Ας ελέγξουμε περισσότερο το σήμερα ανεξέλεγκτο διεθνοποιημένο κεφάλαιο, που κινείται αντιπαραγωγικά αλλά απολύτως κερδοσκοπικά στο χαώδες σύστημα της παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας…
Ας σφίξουμε τα λουριά στις ανά τον κόσμο Standard and Poor’s και ας βάλουμε κάποιο «χέρι» στα περίφημα μπόνους και μερίσματα που αποτρέλαναν τους διαχειριστές μας…

Αρκούν αυτά; Σαφώς και όχι…
Απελπισμένοι οι διανοητές των σύγχρονων κοινωνιών μας αναζητούν την άκρη του νήματος, το χαμένο «κώδικα» του «ηθικού καπιταλισμού», ή καλύτερα, της «ηθικής» στο σύστημα, που αυτά τα είκοσι τελευταία χρόνια αποσύρθηκε πλήρως από τη λογική που το διείπε.
Ο Κ. Καστοριάδης είχε προβλέψει τη «βαρβαρότητα». Είχε αναδείξει το βασικό πρόβλημα, πριν γίνει αισθητό: Ο καπιταλισμός στηρίχτηκε, για να κυριαρχήσει, στις ηθικές αξίες που προϋπήρχαν αυτού. Όταν εδραιωθεί και κυριαρχήσει, δεν θα τις έχει ανάγκη. Θα τις πετάξει από πάνω του, ως κάτι το ενοχλητικό.
Έτσι και έγινε.
Σήμερα, στη δίνη της ανεξέλεγκτης παγκοσμιοποίησης, ο κώδικας των ηθικών αξιών του πολιτιστικού παρελθόντος μας, έχει πια ξεσκιστεί από τους ίδιους τους «φύλακες» της κοινωνικής μας συνοχής. Από τους μέντορες του καπιταλιστικού ιλίγγου. Κανείς πλέον δεν έχει ανάγκη τον «άτεγκτο δικαστή», τον «ανθρωπιστή δάσκαλο», τον «έντιμο οικογενειάρχη», τον «ιδεαλιστή πολιτικό». Διότι απλούστατα, όλοι αυτοί οι ανθρωπολογικοί τύποι δεν εξυπηρετούν – αλλά αντιθέτως παρεμποδίζουν – την πρόοδο του καπιταλιστικού θριάμβου. Αποτελούν τα «ξόανα» κάποιας άλλης εποχής, που ολοκλήρωσαν τον κύκλο ύπαρξής τους και πρέπει να εξαφανιστούν… Στη θέση τους ο δαιμόνιος καπιταλισμός σκιαγραφεί καρικατούρες αδύναμων τύπων που θα πρέπει να λειτουργούν ΑΠΟΛΥΤΑ πια ενσωματωμένοι στο καπιταλιστικό πρότυπο. Καμιά προβολή στο παρελθόν, στο χώρο των αξιών, στο φαντασιακό μιας αντίστασης ενάντια στην απανθρωπία του ωμού συμφέροντος. Όλα ενταγμένα σ’ αυτό. Όλοι αλληλοεξαρτώμενοι και ενοχικά αλληλοκαλυπτόμενοι, σε μια ηθική κενότητα στυγνού πλουτισμού.
Είπαμε, ο θρίαμβος της αγκαλιάς του Άνταμ Σμιθ… Το πανίσχυρο «εγώ»…

Η ελπίδα πάντως πεθαίνει τελευταία… Αυτά τα «Ας» που αραδιάσαμε πιο πάνω, μπορεί σύντομα να γίνουν σκληρά και άτεγκτα «Να»… Η ευχή να γίνει επιταγή. Οι λαοί εξεγείρονται. Η παγκόσμια νεολαία ασφυκτιά και η ασφυξία της πλημμυρίζει το «δικό τους» απέραντο βασίλειο, το διαδίκτυο…
Το «εμείς» απαιτεί μια καλή θέση στη δομή της νέας παγκόσμιας τάξης που τεκταίνεται μετά την αποτυχία της ενεστώσας…
Ξέρω, η δύναμη είναι με το μέρος του οικονομικά ισχυρού.
Είναι ένας εύκολος όσο και απλοϊκός συλλογισμός…

Ας μην ξεχνάμε και τη «ρήση» κάποιου παλιού, καλού φίλου (σε άσχετο θέμα βέβαια αλλά…) «Είμαστε όλοι δεμένοι με το ίδιο σκοινί». Πλούσιοι και φτωχοί. Ισχυροί και αδύναμοι. Το θυμίζει η ολοένα και μικρότερη αντοχή του πλανήτη να μας υπομένει… Το δείχνει και η σύνθεση του περίφημου G20…

(στη φωτο ο πλέον διάσημος "ψυχωσικός" νομπελίστας του κόσμου, ο John Nash)
Κ.Λ.