Μιας και το έφερε η κουβέντα για ΠΑΣΟΚ και κρίση,σας στέλνω το editorial του νέου τεχους του Resistencias, που αναφέρεται στην κρίση της σοσιαλδημοκρατίας διεθνώς.
Τα λέμε
Γιώργος
Η σοσιαλδημοκρατία σε κρίση
Στις τελευταίες εκλογές το ΠΑΣΟΚ ηττήθηκε για άλλη μια φορά, παίρνοντας μάλιστα μικρότερο ποσοστό ψήφων απ’όσο στις προηγούμενες. Η αριστερά αύξησε σημαντικά τα ποσοστά της, ως αποτέλεσμα της δυσφορίας μερίδας των πολιτών απέναντι στην πολιτική ενός κόμματος που θέλει να αυτοπροσδιορίζεται ως σοσιαλιστικό αλλά πολύ λίγο πείθει για κάτι τέτοιο.
Αναπόφευκτα, μαζί με την ήττα του ΠΑΣΟΚ, μας έρχεται στο νου η πανωλεθρία των Γάλλων Σοσιαλιστών στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές, καθώς και η πτωτική τάση της επιροής του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, έστω και αν αυτό διατηρεί κάποιους υπουργικούς θώκους. Είναι σαφές ότι η σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη περνάει μια περίοδο φθοράς, η οποία αξίζει να σχολιαστεί με συντομία στις παρακάτω γραμμές.
Η σοσιαλδημοκρατία, πρωτοεμφανίστηκε στις λίγες βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, όπου η εργατική τάξη διογκώνονταν αριθμητικά και οι βιομηχανικές μονάδες χρειάζονταν όλο και περισσότερα εργατικά χέρια για να λειτουργήσουν. Το νεοεμφανιζόμενο εργατικό κίνημα ήταν αρκετά ισχυρό για να διεκδικεί από την εργοδοσία περισσότερο μερίδιο από τον παραγόμενο πλούτο και να βελτιώνει σε κάποιο βαθμό τους υλικούς όρους διαβίωσής του. Αυτές οι επιτυχίες είναι που καλλιέργησαν, σε μεγάλη μερίδα του σοσιαλιστικού κινήματος, την αντίληψη ότι μπορεί βαθμιαία να δυναμώνει η θέση τις εργατικής τάξης, να κρατικοποιούνται σημαντικοί τομείς της οικονομίας και να αλλάζουν οι σχέσεις παραγωγής, πραγματοποιώντας έτσι μια ειρηνική μετάβαση προς το σοσιαλισμό, χωρίς επαναστάσεις και αιματηρές συγκρούσεις με το κεφάλαιο και τις δυνάμεις καταστολής.
Με βάση αυτήν την αντίληψη, σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα ανέβηκαν στην εξουσία, ενίοτε χτυπώντας αλύπητα το κομμουνιστικό κίνημα (βλ. εξέγερση σπαρτακιστών στη Γερμανία το 1919) και υιοθετώντας, από τη δεκαετία του’30 και μετά, κεϋνσιανές πολιτικές τόνωσης της εγχώριας ζήτησης για να ενθαρρυνθούν οι επενδύσεις και να αναπτυχθεί η οικονομία.
Η πολιτική αυτή λειτούργησε αρκετά καλά μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του’70. Στη συνέχεια όμως, το κεφάλαιο επιδίωξε να συμπιέσει το κόστος της εργατικής δύναμης, για να γίνει πιο ανταγωνιστικό στις διεθνείς αγορές. Πολλές βιομηχανικές μονάδες στην Ευρώπη και στην Αμερική έκλεισαν και ένα μεγάλο μέρος του κεφαλαίου επενδύθηκε σε κερδοσκοπικές δραστηριότητες. Η βιομηχανική εργατική τάξη των χωρών αυτών συρρικνώθηκε και το εργατικό κίνημα υποχώρησε. Το γενικευμένο κράτος πρόνοιας έδωσε τη θέση του στην κοινωνία των 2/3, όπου όμως και αυτά τα 2/3 δε μπορούν να είναι σίγουρα για το μέλλον τους. Σε αυτήν τη δυσμενή εξέλιξη για τα λαϊκά στρώματα, οι σοσιαλδημοκράτες πολιτικοί έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης, καθώς υιοθέτησαν νεοφιλελεύθερες πολιτικές λιτότητας, προφανώς επειδή εκτίμησαν ότι δεν τους συμφέρει πλέον να επενδύσουν πολιτικά στην αποδυναμωμένη εργατική τάξη, αλλά να στραφούν προς τα αστικά στρώματα. Και είναι αυτή η διολίσθηση της σοσιαλδημοκρατίας προς τα δεξιά, που την έκανε να χάσει το στοιχείο της κοινωνικής ευαισθησίας που χαρακτήριζε στο παρελθόν την πολιτική της φυσιογνωμία και να χάσει επίσης την εμπιστοσύνη των πολιτών που δεν έχουν να κερδίσουν από την καπιταλιστική οικονομία της αγοράς και θέλουν περισσότερη κοινωνική προστασία. Το ίδιο το κοινωνικό σώμα μετατοπίστηκε προς τα δεξιά και το αποτέλεσμα μιας τέτοιας εξέλιξης είναι η φθορά, οι εκλογικές ήττες και η κρίση των σοσιαλιστικών και σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων.
Αν δει κανείς τη στάση της σοσιαλδημοκρατίας στη διάρκεια της τελευταίας εκατονταετίας, θα διαπιστώσει ότι αυτή λειτούργησε πρώτα ως ανάχωμα απέναντι στο εργατικό κίνημα, όταν αυτό είχε ένα έντονο ανατρεπτικό δυναμικό, και αργότερα συνέβαλε στην αναδιάρθρωση της παραγωγής προς όφελος του κεφαλαίου και σε βάρος της εργασίας. Με αυτήν την έννοια, η σοσιαλδημοκρατία αντικειμενικά εξυπηρετούσε πάντα τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης και, τα τελευταία χρόνια, πληρώνει τις συνέπειες αυτής της πολιτικής στάσης.
Εν πάση περιπτώσει, το θέμα δεν είναι αν θα μπορέσει να επιβιώσει πολιτικά το ΠΑΣΟΚ και η σοσιαλδημοκρατία. Το καίριο ζήτημα είναι αν μπορεί να αναχαιτιστεί η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, με όλες τις αρνητικές συνέπειες που έχει αυτή στους ανθρώπους και στο περιβάλλον. Και αυτό εξαρτάται βασικά από το αν θα μπορέσει η επαναστατική κινηματική αριστερά να κερδίσει τους αποκλεισμένους του ενός τρίτου, αλλά και τους επισφαλείς των δυο τρίτων της κοινωνίας, ώστε απέναντι στις εκάστοτε άρχουσες τάξεις να αντιπαραταχθεί ένα πλειοψηφικό ριζοσπαστικό κίνημα και μια αντιεξουσία από τα κάτω.
Μας είναι αυτονόητο το να παρακολουθούμε τις κοινωνικές εξελίξεις και να υποστηρίζουμε τη δημιουργία ενός ριζοσπαστικού κινήματος που να ασκεί μια θεμελιακή αντιπολίτευση απέναντι στο κυρίαρχο μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης. Εμείς ως “Resistencias” θέλουμε να συμβάλουμε, όσο μπορούμε, στο να πετύχει αυτός ο στόχος.
Στις τελευταίες εκλογές το ΠΑΣΟΚ ηττήθηκε για άλλη μια φορά, παίρνοντας μάλιστα μικρότερο ποσοστό ψήφων απ’όσο στις προηγούμενες. Η αριστερά αύξησε σημαντικά τα ποσοστά της, ως αποτέλεσμα της δυσφορίας μερίδας των πολιτών απέναντι στην πολιτική ενός κόμματος που θέλει να αυτοπροσδιορίζεται ως σοσιαλιστικό αλλά πολύ λίγο πείθει για κάτι τέτοιο.
Αναπόφευκτα, μαζί με την ήττα του ΠΑΣΟΚ, μας έρχεται στο νου η πανωλεθρία των Γάλλων Σοσιαλιστών στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές, καθώς και η πτωτική τάση της επιροής του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, έστω και αν αυτό διατηρεί κάποιους υπουργικούς θώκους. Είναι σαφές ότι η σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη περνάει μια περίοδο φθοράς, η οποία αξίζει να σχολιαστεί με συντομία στις παρακάτω γραμμές.
Η σοσιαλδημοκρατία, πρωτοεμφανίστηκε στις λίγες βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, όπου η εργατική τάξη διογκώνονταν αριθμητικά και οι βιομηχανικές μονάδες χρειάζονταν όλο και περισσότερα εργατικά χέρια για να λειτουργήσουν. Το νεοεμφανιζόμενο εργατικό κίνημα ήταν αρκετά ισχυρό για να διεκδικεί από την εργοδοσία περισσότερο μερίδιο από τον παραγόμενο πλούτο και να βελτιώνει σε κάποιο βαθμό τους υλικούς όρους διαβίωσής του. Αυτές οι επιτυχίες είναι που καλλιέργησαν, σε μεγάλη μερίδα του σοσιαλιστικού κινήματος, την αντίληψη ότι μπορεί βαθμιαία να δυναμώνει η θέση τις εργατικής τάξης, να κρατικοποιούνται σημαντικοί τομείς της οικονομίας και να αλλάζουν οι σχέσεις παραγωγής, πραγματοποιώντας έτσι μια ειρηνική μετάβαση προς το σοσιαλισμό, χωρίς επαναστάσεις και αιματηρές συγκρούσεις με το κεφάλαιο και τις δυνάμεις καταστολής.
Με βάση αυτήν την αντίληψη, σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα ανέβηκαν στην εξουσία, ενίοτε χτυπώντας αλύπητα το κομμουνιστικό κίνημα (βλ. εξέγερση σπαρτακιστών στη Γερμανία το 1919) και υιοθετώντας, από τη δεκαετία του’30 και μετά, κεϋνσιανές πολιτικές τόνωσης της εγχώριας ζήτησης για να ενθαρρυνθούν οι επενδύσεις και να αναπτυχθεί η οικονομία.
Η πολιτική αυτή λειτούργησε αρκετά καλά μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του’70. Στη συνέχεια όμως, το κεφάλαιο επιδίωξε να συμπιέσει το κόστος της εργατικής δύναμης, για να γίνει πιο ανταγωνιστικό στις διεθνείς αγορές. Πολλές βιομηχανικές μονάδες στην Ευρώπη και στην Αμερική έκλεισαν και ένα μεγάλο μέρος του κεφαλαίου επενδύθηκε σε κερδοσκοπικές δραστηριότητες. Η βιομηχανική εργατική τάξη των χωρών αυτών συρρικνώθηκε και το εργατικό κίνημα υποχώρησε. Το γενικευμένο κράτος πρόνοιας έδωσε τη θέση του στην κοινωνία των 2/3, όπου όμως και αυτά τα 2/3 δε μπορούν να είναι σίγουρα για το μέλλον τους. Σε αυτήν τη δυσμενή εξέλιξη για τα λαϊκά στρώματα, οι σοσιαλδημοκράτες πολιτικοί έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης, καθώς υιοθέτησαν νεοφιλελεύθερες πολιτικές λιτότητας, προφανώς επειδή εκτίμησαν ότι δεν τους συμφέρει πλέον να επενδύσουν πολιτικά στην αποδυναμωμένη εργατική τάξη, αλλά να στραφούν προς τα αστικά στρώματα. Και είναι αυτή η διολίσθηση της σοσιαλδημοκρατίας προς τα δεξιά, που την έκανε να χάσει το στοιχείο της κοινωνικής ευαισθησίας που χαρακτήριζε στο παρελθόν την πολιτική της φυσιογνωμία και να χάσει επίσης την εμπιστοσύνη των πολιτών που δεν έχουν να κερδίσουν από την καπιταλιστική οικονομία της αγοράς και θέλουν περισσότερη κοινωνική προστασία. Το ίδιο το κοινωνικό σώμα μετατοπίστηκε προς τα δεξιά και το αποτέλεσμα μιας τέτοιας εξέλιξης είναι η φθορά, οι εκλογικές ήττες και η κρίση των σοσιαλιστικών και σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων.
Αν δει κανείς τη στάση της σοσιαλδημοκρατίας στη διάρκεια της τελευταίας εκατονταετίας, θα διαπιστώσει ότι αυτή λειτούργησε πρώτα ως ανάχωμα απέναντι στο εργατικό κίνημα, όταν αυτό είχε ένα έντονο ανατρεπτικό δυναμικό, και αργότερα συνέβαλε στην αναδιάρθρωση της παραγωγής προς όφελος του κεφαλαίου και σε βάρος της εργασίας. Με αυτήν την έννοια, η σοσιαλδημοκρατία αντικειμενικά εξυπηρετούσε πάντα τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης και, τα τελευταία χρόνια, πληρώνει τις συνέπειες αυτής της πολιτικής στάσης.
Εν πάση περιπτώσει, το θέμα δεν είναι αν θα μπορέσει να επιβιώσει πολιτικά το ΠΑΣΟΚ και η σοσιαλδημοκρατία. Το καίριο ζήτημα είναι αν μπορεί να αναχαιτιστεί η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, με όλες τις αρνητικές συνέπειες που έχει αυτή στους ανθρώπους και στο περιβάλλον. Και αυτό εξαρτάται βασικά από το αν θα μπορέσει η επαναστατική κινηματική αριστερά να κερδίσει τους αποκλεισμένους του ενός τρίτου, αλλά και τους επισφαλείς των δυο τρίτων της κοινωνίας, ώστε απέναντι στις εκάστοτε άρχουσες τάξεις να αντιπαραταχθεί ένα πλειοψηφικό ριζοσπαστικό κίνημα και μια αντιεξουσία από τα κάτω.
Μας είναι αυτονόητο το να παρακολουθούμε τις κοινωνικές εξελίξεις και να υποστηρίζουμε τη δημιουργία ενός ριζοσπαστικού κινήματος που να ασκεί μια θεμελιακή αντιπολίτευση απέναντι στο κυρίαρχο μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης. Εμείς ως “Resistencias” θέλουμε να συμβάλουμε, όσο μπορούμε, στο να πετύχει αυτός ο στόχος.
1 σχόλιο:
Δύο σχόλια πάνω σ' αυτό το σύντομο αλλά σαφές κείμενο:
1. Η επιστροφή στη λογική της "Γ΄Διεθνούς", ότι δηλ. τα σοσιαλοδημοκρατικά κόμματα στην Ευρώπη στέκονται αντίπαλα στην εργατική τάξη, μας οδηγεί ξανά στην συζήτηση για ζητήματα που έχουν απαντηθεί ιστορικά και μάλλον αρνητικά για τις δυνάμεις της "Γ΄Διεθνούς".
Η εργατική τάξη της Ευρώπης κέρδισε όλες αυτές τις δεκαετίες μεγάλες κατακτήσεις μέσα από την πολιτική των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων εξουσίας και έτσι ιστορικά δομήθηκε στις περισσότερο αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης ένα ισχυρό κοινωνικό κράτος, προς όφελος των εργαζομένων.
Φυσικά την τελευταία εικοσαετία οι κοινωνικές αυτές κατακτήσεις άρχισαν σιγά - σιγά να αποδομούνται κάτω από την ισχυρή πίεση του κεφαλαίου και την αντίστοιχη υποχώρηση των δυνάμεων της εργατικής τάξης.
Οι τεχνολογικές δυνατότητες έβαλαν στο παιχνίδι τεράστιες μάζες φτηνού εργατικού δυναμικού στις χώρες του τρίτου κόσμου, με αποτέλεσμα τα παραδοσιακά στρώματα της εργατικής τάξης στην Ευρώπη να συρρικνώνονται και αντίστοιχα να αυξάνονται αλματωδώς τόσο οι εργαζόμενοι γραφείου (υπάλληλοι, χειριστές κομπιούτερ, ειδικευμένοι επί το πλείστον και απόφοιτοι πανεπιστημιακών σχολών), όσο και η ανεργία, δημιουργώντας σιγά -σιγά ένα προλεταριάτο "της γραβάτας" που βοηθούσης και της ανερχόμενης ανεργίας, δεν μπορεί να οργανωθεί και να αντιδράσει στην πίεση, αφού εκτός των άλλων έχει αρκετά περισσότερα από τις αλυσίδες του να χάσει, στην προοπτική μιας σύγκρουσης με τις δυνάμεις του κεφαλαίου.
Η πραπάνω κατάσταση (ανεργία και συμπίεση των εισοδημάτων - αποδόμηση του κοινωνικού κράτους) σε συνδυασμό με την αθρόα πλέον είσοδο μεταναστών στην Ευρώπη, από τις τρίτες χώρες, για την αναζήτηση καλύτερων όρων διαβίωσης, ωθούν τους ψηφοφόρους των στρωμάτων αυτών προς τα δεξιά, την συντήρηση. Κυριαρχεί ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, οι προσωπικές επιλογές και ιδεοληψίες κάθε είδους (πατρίς - θρησκεία κλπ).
Τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα εξουσίας περιέρχονται μοιραία σε κρίση, αφού δεν είναι πλέον ελκυστικά στους ψηφοφόρους αυτούς και αφού επί πλέον δεν έχουν ακόμη βιώσιμη πρόταση για την κρίση.
2. Μέσα σε όλη αυτή την κατάσταση, στην Ελλάδα, το ΠΑΣΟΚ περνά κι αυτό την κρίση του, προσπαθώντας να αρθρώσει έναν ριζοσπαστισμό, που όμως ακόμα δεν έχει φανεί ως το ζητούμενο σε ισχυρά (αριθμητικά) στρώματα της κοινωνίας μας.
Οι ιδιαιτερότητες της Ελλάδας είναι πολλές και θα πρέπει να λαμβάνονται υπ όψην όταν γίνεται ανάλυση της εδώ κοινωνικής πραγματικότητας.
Εν περιλείψει θα αναφέρω:
α)Η έλλειψη σοβαρών υποδομών
β)Η ύπαρξη ενός αναχρονιστικού κράτους ανατολίτικου τύπου, που εν πολλοίς ακυρώνεται μετά από την εισδοχή μας στον "σκληρό" πυρήνα της Ε.Ε. καθημερινά, δημιουργώντας χάσματα εξουσίας και ρύθμισης.
γ)Η φύση της ελληνικής αστικής τάξης (βαθειά κομπραδόρικη, χωρίς παράδοση).
δ)Η ασφυκτική κυριαρχία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και η επιρροή της στις λαϊκές μάζες.
ε)Η καθυστερημένη ανάπτυξη.
Όλα αυτά, σε συνδυασμό με την γενικότερη κρίση των κοινωνιών της Ευρώπης και την έλλειψη σαφούς προοπτικής από τις όποιες προτάσεις της Αριστεράς, καθώς και την ανυπαρξία κινημάτων διεκδίκησης στη βάση, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η άρθρωση ενός ριζοσπαστικού, σοσιαλιστικού, κυβερνητικού προγράμματος από το ΠΑΣΟΚ σκοντάφτει σε πολλά και ουσιώδη εμπόδια.
Εκείνο που προέχει αυτήν την ώρα, είναι κατά τη γνώμη μου, η αντίσταση των δυνάμεων της προοδευτικής Αριστεράς στους σχεδιασμούς της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, μέσα από την αντίσταση στην αποδόμηση του κοινωνικού κράτους (ασφαλιστικό, προσπάθεια συμπίεσης των μεσαίων στρωμάτων), κινήματα οικολογίας, ειρηνιστικά κινήματα, κινήματα διεκδίκησης όρων διαβίωσης και κινήματα κατά του ρατσισμού.
Γι αυτό το λόγο προέχει αυτή την περίοδο η ενότητα στη βάση και η σύνδεση του ΠΑΣΟΚ, ξανά, με τα κινήματα αυτά.
Κώστας Λ.
Δημοσίευση σχολίου