Το Τέλος του Πα.Σο.Κ.

Μέσα στον γενικό προβληματισμό για την κατάσταση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και τις προοπτικές του, έχουν βγει και κάποιες απόψεις που έστω καλυμμένα, θέτουν ζήτημα ολοκλήρωσης του κύκλου του κόμματος.

Από αυτές τις απόψεις ξεχωρίζω την άποψη Χρυσοχοϊδη που έθεσε επί κυβέρνησης Σημίτη θέμα αλλαγής ονόματος (τι άλλο μπορεί να σήμαινε, στο βάθος, αυτή η σκέψη, εκτός από τέλος εποχής ΠΑ.ΣΟ.Κ;) και την άποψη Σκανδαλίδη που διατυπώθηκε πρόσφατα και αναφέρεται σε δομή, λειτουργία, σχέσεις και πρακτικές, με την προτροπή για ανασύσταση από μηδενική βάση, πράγμα που ισοδυναμεί ουσιαστικά με δημιουργία νέου κόμματος.

Οι διακοπές φίλε Κώστα δεν προσφέρονται μόνο για ραστώνη αλλά και για ξεκαθάρισμα μυαλού από την τύρβη της καθημερινότητας που μας καθηλώνει και μας εμποδίζει να δούμε τα πράγματα με καινούργια ματιά. Ανοίγοντας λοιπόν που και που την τηλεόραση και παρακολουθώντας τον εκπρόσωπο τύπου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. να μιλάει, ένοιωσα την μελαγχολία του τέλους, αυτή που μας πιάνει ξαφνικά και συνειδητοποιούμε, συχνά με τρόμο, ότι κάτι σημαντικό για τη ζωή μας έχει τελειώσει.

Αυτό το συναίσθημα το έχω ξανανοιώσει στην πολιτική, τότε που έκλεισα πίσω μου την πόρτα της παραδοσιακής αριστεράς και της σοβιετολαγνείας και όταν διεπίστωσα ότι ο μαρξισμός δε μπορεί να βοηθήσει στη συγκρότηση μιας δίκαιης και ευημερούσας κοινωνίας και η αγωνία μας να περισώσουμε τα κουρέλια του, να τον εξελίξουμε ή να τον αλλάξουμε, είναι μάλλον αδυναμία να αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι, να απαλλαγούμε από συναισθηματικά βαρύδια, να αναγνωρίσουμε ψυχολογικές «τρύπες».

Σε αντίθεση με τον Γιάννη Χρ. που αποκηρύσσει την ανδρεοπαπανδρεϊκή περίοδο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. ενώ υπεραμύνεται της σημιτικής διακυβέρνησης την οποία εξυμνεί, διαχωρίζοντας τον Σημίτη από το κόμμα (ή το μόρφωμα) που υπήρξε γνήσιο και αποκλειστικό τέκνο Παπανδρέου, προσωπικά πιστεύω ότι το ΠΑ.ΣΟ.Κ. καλώς γεννήθηκε και καλώς πεθαίνει. Θα συμπληρώσω δε, ότι για τον θάνατό του δεν ευθύνεται κανένας, ούτε Γιώργης, ούτε Βαγγέλης, ούτε Κωστής, ούτε ο Χατζηπετρής, όπως για τον θάνατο της Ε.Σ.Σ.Δ. δεν ευθύνεται ο Γκορμπατσώφ και για τον θάνατο ενός γέρου 110 χρονών δεν ευθύνεται ο γιατρός.

Ας γυρίσουμε λοιπόν το χρόνο πίσω, να θυμηθούμε τη ζωή του μακαρίτη, καθώς είθισται.

Στην αμέσως προδικτατορική περίοδο, το αίτημα για δημιουργία μιας συμπαγούς κεντροαριστερής εκπροσώπησης, αποτέλεσμα της επιθυμίας, κουρασμένων και κορεσμένων από ατελέσφορους αγώνες, αριστερών να κινηθούν προς ρεαλιστικότερες λύσεις αλλά και παραδοσιακών κεντρώων να απαλλαγούν από την ασφυκτική αγκάλη των προστατών, ντόπιων και ξένων, βρήκε ιδανική εκπροσώπηση στο πρόσωπο του Ανδρέα.

Η στρατιωτική δικτατορία ενίσχυσε τη λάμψη του αδιάλλακτου Ανδρέα ο οποίος με τη μεταπολίτευση βρήκε τρόπο να προσεγγίσει και μαρξιστικές δυνάμεις που άφηνε ορφανές η κατάρρευση της χούντας, η οποία όσο κυβερνούσε δικαίωνε την αυτόνομη, παράνομη ύπαρξή τους.

Βέβαια, στις πρώτες εκλογές, ο λαός γύρισε την πλάτη στα προχωρημένα συνθήματα και κοίταξε να σιγουρέψει τη νεαρή Δημοκρατία, ψηφίζοντας Καραμανλή και απογοητεύοντας με ένα μικρό ποσοστό τον Ανδρέα.

Όσο όμως σιγουρευόταν η δημοκρατία και συνάμα παρέμενε ζωντανή η ανάμνηση της χούντας και των υπεύθυνων για την εγκαθίδρυση της δικτατορίας, τόσο κέρδιζε έδαφος η προοπτική για αλλαγή με τον Ανδρέα. Οι κεντροαριστεροί, θύματα οι περισσότεροι της μεταπολεμικής πολιτικής της κυρίαρχης δεξιάς, δεν αρκούνταν στην ψευτοσυχώρεση. Θέλανε τη δικαίωση. Το όχημα ήταν το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Οδηγός ο Ανδρέας.

Κι εδώ είναι το ζήτημα. Το ’81 πραγματοποιήθηκαν και με το πολύ παραπάνω όλα όσα θέλαμε και ζητούσαμε σύντροφε Γιάννη. Άλλο αν αυτά είχαν και εφιαλτικές πλευρές που δεν είχαμε προβλέψει ή δεν είχαμε καταλάβει. Μη ξεχνάς άλλωστε και τον θαυμασμό μας για την πολιτιστική επανάσταση στην Κίνα, μέσα από τα κείμενα του Μπετελέμ!

Τι λέγαμε λοιπόν; Δεν αρκεί η κυβέρνηση, πρέπει να πάρουμε και την εξουσία, διαφορετικά θα μας ρίξουνε σε έξη μήνες. Η εξουσία περνάει μέσα από την άλωση του κράτους. Έτσι κι έγινε. Θα μου πεις, εμείς δε λέγαμε να πλακώσει ο συφερτός και να κάνει πλιάτσικο. Μπα; Ξέρεις εσύ καμιά αλλαγή, καμιά επανάσταση, να κατέλαβε την εξουσία και να στελέχωσε τους μηχανισμούς η εκλεκτή πρωτοπορία; Γι αυτό την έκανε ο Τσε από την Κούβα και πήρε των οματιών του;

Μόλις ανοίξει η κερκόπορτα μπουκάρει ο όχλος και όποιος προλάβει . Άλλωστε, σε αυτές τις περιπτώσεις, κάθε προσπάθεια αξιολόγησης είναι ακόμη πιο ύποπτη κι επικίνδυνη.

Αυτά για το κράτος και τους πρασινοφρουρούς που ευτυχώς δεν συναγωνίστηκαν σε επιτεύγματα τους λατρεμένους μας ερυθροφρουρούς του Μάο. Όμως ο όχλος δεν ασχολείται με ιδεολογίες και ιδεολογήματα. Του αρκούν τα υλικά προνόμια. Σε επίπεδο θεωρίας και κουλτούρας ανέλαβαν οι πάσης φύσεως αριστεροί που δεν πρέπει να έχουν κανένα παράπονο γιατί κυριάρχησαν σε όλα τα πόστα του πολιτισμού, ορισμένοι άσκησαν και αριστερή τρομοκρατία και στο τέλος μερικοί βγήκαν και παραπονούμενοι γιατί δεν πρόλαβαν το καλύτερο στη μοιρασιά. Δίκαια διαμαρτύρονται εδώ οι Γιανναράδες για τη φάπα που έπεφτε σύννεφο στα Πανεπιστήμια από το αριστερό κατεστημένο!

Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. του Ανδρέα αναγνώρισε την αντίσταση και έδωσε συντάξεις, έκανε μεταρρύθμιση στην Παιδεία και έφτιαξε ένα νόμο πλαίσιο που παραχωρούσε μπόλικη εξουσία στους σπουδαστές και τις οργανώσεις τους όπως το θέλαμε, άσχετο αν αυτό γύρισε μπούμεραγκ και έκανε το Πανεπιστήμιο και την εκλογή των διδασκόντων παρακμιακή διαδικασία συναλλαγής που δεν ξέρουμε πως θα μαζευτεί! Αν θυμάστε φίλοι, τότε κι εμείς, σαν ΠΑΜΚ ΓΚΥΖΗ, ρίχναμε σχεδόν όλο το βάρος στη μεγαλύτερη δυνατή παρέμβαση των μαθητών στις αποφάσεις που αφορούσαν στο σχολείο, εστιάζοντας στην πολιτική και εμφορούμενοι από την άποψη ότι προηγείται η πολιτική επικράτηση η οποία λύνει ως δια μαγείας τα εκπαιδευτικά προβλήματα. Καμία προσπάθεια αναλυτικής προσέγγισης της εκπαιδευτικής διαδικασίας και των στόχων της, σε στενή συνεργασία με όλους αυτούς που είχαν τις γνώσεις, το όραμα και τη θέληση να το κάνουν. Πολιτική επικράτηση! Αυτό ηχεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και σήμερα από τις αριστερές οργανώσεις και συσπειρώσεις στα Πανεπιστήμια! Πότε επιτέλους θα απαλλαγούμε από τη μαγική σκέψη;

Ας συνεχίσουμε όμως. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ψήφισε ένα νομοσχέδιο για τον συνδικαλισμό που έδινε τεράστια δύναμη στη συνδικαλιστική εκπροσώπηση των εργαζομένων (ευχαριστώ τον φίλο Απ.Ιφ. που μου το επισήμανε σε προφορική επικοινωνία). Αυτό το ζητούσαμε. Η δυναμική που αναπτύχθηκε και η πορεία του συνδικαλιστικού κινήματος είναι άλλου παππά ευαγγέλιο και δεν αφορά το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και ειδικότερα τον Ανδρέα.

Να πάω στο οικογενειακό δίκαιο, να πάω στη δικαιοσύνη, στους συνεταιρισμούς, στις κοινωνικοποιημένες επιχειρήσεις; Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. του Ανδρέα θεσμοθετούσε και πρόσφερε τα εργαλεία, ξεπερνώντας προσδοκίες. Ο λόγος για την αποτυχία ή τη στασιμότητα πολλών από αυτά τα εγχειρήματα δεν ήταν φυσικά ότι δεν τα προώθησε το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Είτε επρόκειτο για υπερτιμημένα σχήματα από την αριστερή πολιτική αντίληψη (κοινωνικοποιήσεις) είτε για πολύ προχωρημένους θεσμούς για την ανώριμη ελληνική πραγματικότητα (οικογενειακό δίκαιο-συνεταιρισμοί).

Σε ότι αφορά δε την οικονομική πολιτική, ποιος θα έκανε περισσότερα από τον Ανδρέα; Σαρωτικές αυξήσεις μισθών και ημερομισθίων, δραματική μείωση της ψαλίδας των μισθών στο δημόσιο, Α.Τ.Α. Το αγροτικό εισόδημα με τις επιδοτήσεις απογειώνεται. Οι συντάξεις αυξάνονται. Οι μη προνομιούχοι ανασαίνουν για τα καλά.

Ας πάμε όμως και στο προνομιακό γήπεδο του Γιάννη, την εξωτερική πολιτική. Ούτε εκεί φάνηκε ασυνεπής ο Ανδρέας που δεδομένης τότε της ισορροπίας του τρόμου Η.Π.Α.-Ε.Σ.Σ.Δ. προέκρινε τον δρόμο των αδεσμεύτων και τη σύσφιξη των σχέσεων με τον αραβικό κόσμο. Μέσα στα πλαίσια της Ε.Ο.Κ. κινήθηκε σαν άτακτο παιδί, μη ξεχνάμε όμως ότι στα άτακτα παιδιά συχνά κάνουν τα χατίρια γιατί δεν τα θεωρούν δεδομένα. Έτσι και η πολιτική του Ανδρέα δε στέρησε από τη χώρα ούτε επιδοτήσεις, ούτε επωφελείς συμφωνίες. Όσο για τα ελληνοτουρκικά, έκανε και τους τσαμπουκάδες του, έκανε και τα Νταβός του και γενικά με την τακτική του δεν εκτέθηκε και ας γκρινιάζανε οι σύμμαχοι.

Ο ίδιος ο Ανδρέας στη μετα-Μητσοτάκη εποχή, βλέπει τις τεράστιες αλλαγές στο διεθνές περιβάλλον και επαναπροσανατολίζει την πολιτική του, δίνει βαρύτητα στην ευρωπαϊκή υπόσταση της χώρας, κάνει την κίνηση με την αίτηση της Κύπρου για ένταξη και προετοιμάζει ουσιαστικά τις συνθήκες για την εποχή Σημίτη. Τεράστια προσφορά του Ανδρέα ότι κληροδοτεί ουσιαστικά στον Σημίτη τον εκλογικό μηχανισμό και την εκλογική πελατεία. Όχι βέβαια το κόμμα, το οποίο ουσιαστικά κι ο Ανδρέας έγραφε στα παλιά του τα παπούτσια. Θέλω να πω ότι ο Σημίτης δεν θα γινότανε ποτέ πρωθυπουργός, αν δεν είχε δημιουργήσει την εκλογική βάση ΠΑ.ΣΟ.Κ. ο Ανδρέας.

Κι έρχεται η κατά τη γνώμη μου Χρυσή Εποχή της μεταπολεμικής Ελλάδας, η κυβέρνηση Σημίτη. Η ελληνική εξωτερική πολιτική έχει σαφή στρατηγική και σπουδαία τακτική, μη ξεχνάμε όμως ότι και οι επιλογές γίνονται πιο συγκεκριμένες λόγω της διεθνούς συγκυρίας. Είναι φανερό ότι δεν υπάρχουν πια αδέσμευτοι και ο στόχος είναι σαφής : Να κάτσεις στο τραπέζι των ισχυρών. Ο Σημίτης εκμεταλλεύεται όλα τα ατού, παλαιό μέλος της κοινότητας, «αδέσμευτο» παρελθόν, καλές σχέσεις με τον αραβικό κόσμο, αξιόπιστο προφίλ. Έχει όλα τα χαρακτηριστικά του ωφέλιμου εταίρου. Από την άλλη, όλοι οι στόχοι του υλοποιούνται : Ένταξη στην Ο.Ν.Ε. και στη ζώνη του ευρώ. Ανάληψη και ουσιαστικά διεκπεραίωση Ολυμπιάδας με πραγματοποίηση πολύ μεγάλων έργων υποδομής.

Ποιο είναι λοιπόν το πρόβλημα του Σημίτη; Γιατί η δημοφιλία του, κυρίως μέσα στα πλαίσια του ΠΑ.ΣΟ.Κ., καταποντίζεται; Γιατί το ΠΑ.ΣΟ.Κ. καταβαραθρώνεται;

Η απάντηση δεν βρίσκεται εκεί που την εντοπίζουν πολλοί. Ότι τάχαμου φταίει η έλλειψη κοινωνικής ευαισθησίας του Σημίτη, το σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου ή η ακρίβεια με την είσοδο του ευρώ. Φταίει ότι ο Σημίτης δεν είναι πια ΠΑ.ΣΟ.Κ. γιατί το ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν έχει λόγο ύπαρξης.

Για τη διεθνη συγκυρία τάπαμε. Το σύνθημα «Η Ελλάδα στους Έλληνες» είναι πια για το μουσείο της Ακρόπολης και τη Χρυσή Αυγή. Οι μη προνομιούχοι δεν είναι οι εργάτες, γιατί οι έλληνες πολίτες εργάτες είναι ελάχιστοι και οι μετανάστες δεν αποτελούν τάξη γιατί ακόμη και η διαμονή στην Ελλάδα, για τους περισσότερους, είναι προσωρινή. Να μην παρεξηγηθώ. Οι άνθρωποι πρέπει να έχουν όλα τα δικαιώματα του εργαζόμενου και την οργάνωση να τα υποστηρίξουν και να πολεμήσουν γι αυτά. Μπορούμε όμως να πούμε ότι ένα προοδευτικό κόμμα εξουσίας στην Ελλάδα θα τους εκφράσει; Θα τους υποστηρίξει, θα ενδιαφερθεί αλλά δεν θα τους εκφράσει. Όπως δεν θα εκφράσει τους υπαλλήλους, τους συνταξιούχους, δεν θα εκφράσει κανέναν. Απλά θα φροντίσει να έχει πρόγραμμα που να στοχεύει στη δημιουργία συνθηκών, όπου οι πολίτες θα μπορούν, στα πλαίσια των δυνατοτήτων τους και των επιλογών τους να ικανοποιούνται σε ένα φυσικό περιβάλλον που προστατεύεται και περιφρουρείται.

Για να έχει ο υπάλληλος δουλειά πρέπει να υπάρχουν επιχειρήσεις, για να αμείβεται καλά ο υπάλληλος, πρέπει να πηγαίνουν καλά οι επιχειρήσεις. Σήμερα ο επιχειρηματίας δεν είναι κατά κανόνα γόνος επιχειρηματικής οικογένειας ώστε να μιλάμε για κλειστές κάστες που πρέπει να σπάσουν. Πολύ λίγες επιχειρήσεις βασίζονται σε μεγάλα πάγια κεφάλαια. Αλλά για να γίνεις επιχειρηματίας πρέπει να αναλάβεις επιχειρηματικό ρίσκο που φυσικά οι περισσότεροι το αποφεύγουν και προτιμούν την υπαλληλική σχέση. Το προοδευτικό κόμμα δε μπορεί να υποστηρίξει μονομερώς αυτούς που ασφαλώς δουλεύουν αλλά αρνούνται να αναλάβουν ρίσκο. Άλλωστε δεν υπάρχει μεγαλύτερος μύθος από τον επιχειρηματία που καάθεται και καπνίζει το πούρο του (πούσαι ρε Γιάννη) και τον υπάλληλο που μόνο αυτός δουλεύει. Συνήθως ο επιχειρηματίας δεν ξέρει τι σημαίνει ωράριο και αργία.

Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. λοιπόν είναι τελειωμένο εδώ και καιρό. Η παρουσία του είναι ενοχλητική γιατί προσπαθεί να είναι κάτι που δεν είναι, ψάχνει να βρει επιχειρήματα για να παρουσιαστεί ιδεολογικά διαφοροποιημένο από τη Ν.Δ. και να δικαιολογήσει τη συγκεκριμμένη συσπείρωση ατόμων κάτω από τη σημαία του.

Αντίθετα η Ν.Δ. δεν ενοχλεί γιατί δεν καμώνεται και δεν έχει και καμιά ιδιαίτερη ιδεολογική αναφορά, πράγμα που τώρα της είναι χρήσιμο. Είναι μια παρέα της κακιάς ώρας που κάνει πολιτική της κακιάς ώρας αλλά λέει κάτι που φαίνεται σωστό κι ας μην είναι: Κι εσείς τα ίδια κάνατε. Αυτό στ’ αυτιά του κόσμου ακούγεται, δεν είστε πια ΠΑ.ΣΟ.Κ., είστε σαν κι εμάς, οπότε τι θέλετε;

Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. τελείωσε. Αυτό που περιμένει ο κόσμος ν’ ακούσει δεν είναι ιδεολογικά φληναφήματα, αλλά ξεκάθαρες κουβέντες από κάποιους που θα εμπιστευτεί. Αυτές είναι οι αξίες που έχουν προτεραιότητα στη ζωή και στην κοινωνία, έτσι θα κοιτάξουμε να τις διασφαλίσουμε, δε μας ενδιαφέρει αν και οι άλλοι λένε τα ίδια, εμείς θα κάνουμε τη δουλειά καλύτερα.

Χαίρετε, φιλελεύθερος τζουτζές.