Η ανακοίνωση του ρυθμού ύφεσης της Ευρωζώνης ήταν κάτι χειρότερο από το προβλεπόμενο: -2,5% για το σύνολο της Ευρωζώνης, -3,8% για τη Γερμανία, περισσότερο από -4% για την Ισπανία, που είδε σε λίγους μόνο μήνες να διπλασιάζεται ο αριθμός των ανέργων της.
Σε αυτό το πλαίσιο οι καθησυχαστικές δηλώσεις των κυρίων Τρισέ και Παπαδήμου για ανάκαμψη νωρίτερα από το προβλεπόμενο ηχούν μονάχα σαν κακόγουστο ανέκδοτο. Αυτό που αναδεικνύεται όλο και περισσότερο είναι το πολιτικό αδιέξοδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε μια εποχή που επιβάλλεται η ανάληψη δυναμικών πολιτικών πρωτοβουλιών για την προστασία των εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας που χάνονται κάθε μήνα, την προστασία του εισοδήματος εκατομμυρίων οικογενειών που κάθε μήνα προστίθενται στις στρατιές αυτών που συντηρούνται από τα πενιχρά πλέον - καθ' όσον έτσι επιτάσσει η νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία - προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, οι Σύνοδοι Κορυφής, τα Συμβούλια Υπουργών και η Επιτροπή, η πραγματική κυβέρνηση της ΕΕ, αρκούνται σε ευχολόγια και σε παραπομπές σε εθνικά σχέδια ανάκαμψης. Που είναι αδύνατο να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων, καθ' ότι οι πάντες είναι δέσμιοι των επιλογών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που με τη σειρά της είναι εκτός πολτικού ελέγχου.
Κι όμως όλα αυτά ήταν προβλέψιμα. Οι λιγοστοί που είχαμε αντιδράσει στη Συνθήκη του Μάαστριχτ, όχι από εθνικιστική υστερία αλλά διότι θέλαμε ένα Ευρωπαϊκό μέλλον, είχαμε τότε επισημάνει πως, η Συνθήκη αυτή έθετε τις βάσεις για το δραστικό περιορισμό του κοινωνικού Κράτους σε όλη την Ευρώπη, φροντίζοντας ταυτοχρόνως να απαλλάξει την με ενισχυμένες αρμοδιότητες Επιτροπή από κάθε έλεγχο νομιμοποιημένου από τη λαϊκή ψήφο οργάνου. Τότε είχαμε επισημάνει ότι σύντομα θα δούμε μια ξενοφοβική Δεξιά να αυξάνει την επιρροή της σε όλα τα Κράτη - μέλη. Αντιμετωπιστήκαμε ως γραφικοί.
Οι Συνθήκες του Άμστερνταμ, της Νίκαιας και της Λισσαβώνας ενίσχυσαν αυτή την τάση. Μολονότι στα 17 αυτά χρόνια οι αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχουν ενισχυθεί σημαντικά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι - πρακτικά η πρώτη, θεσμικά η δεύτερα - εκτός της εμβέλειας του ελέγχου του. Το μοναδικό θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αντλεί τη νομιμότητά του από τη λαϊκή ψήφο, έχει διακίωμα αρνησικυρίας, στις αποφάσεις της Επιτροπής και του Συμβουλίου των Υπουργών, δεν έχει όμως δικαίωμα να νομοθετεί. Κι όταν ασκεί αυτό το δικαίωμά του, τότε ενεργοποιείται αυτόματα η διαδικασία συμβιβασμού. Μια διαδικασία μέσω της οποίας οι εκφραστές της λαϊκής βούλησης υποχρεώνονται να βάλουν νερό στο κρασί τους για αν ικανοποιήσουν τις αξιώσεις μιας Επιτροπής που δε λογοδοτεί σε κανένα.
Το επιβεβλημένο ΟΧΙ των Γάλλων και των Ολλανδών σε ένα Ευρωσύνταγμα το οποίο θέσπιζε το νεοφιλελευθερισμό ως επίσημη ιδεολογία της Ένωσης, αλλά και αυτό των Ιρλανδών στη Συνθήκη της Λισσαβώνας ελάχιστους προβλημάτισαν.
Σήμερα το πολιτικό έλλειμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι περισσότερο ορατό από ποτέ. Στο όνομα του ισχυρού ευρώ απαγορεύονται όλες οι πολιτικές προστασίας της κοινωνικής συνοχής. Προσωπικά πιστεύω, και έχω εκφράσει αρκετές φορές αυτή την άποψη, ότι η Ευρωπαϊκές αστικές τάξεις αδιαφορούν πλήρως για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενδιαφέρονται μόνο για μια αγορά χωρίς σύνορα. Ούτε και έχουν φετιχοποιήσει το ευρώ, όπως εκ πρώτης όψεως φαίνεται. Τουναντίον, πιστεύω ότι πλέον προσβλέπουν σε μια επιστροφή στα εθνικά κράτη, οι πολιτικές ελίτ των οποίων θα είναι πολύ πιο ευάλωτες σε πιέσεις, ιδίως αν η πολιτική κυριαρχία έχει περιέλθει στην άκρα Δεξιά, όπως ήδη ισχύει στην Ιταλία και στη Γαλλία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έχει μέλλον μονάχα αν συγκροτηθεί ένα ρεύμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς, που θα βασίζεται στη Σοσιαλδημοκρατία, στο Κόμματης Ευρωπαϊκής Αριστεράς και στους Πράσινους και το ρεύμα αυτό θέσει, σε θεσμικό επίπεδο, επιτακτικά το ζήτημα της δραστικής εκχώρησης των αρμοδιοτήτων εθνικής κυριαρχίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. το οποίο θα ορίζει τα μέλη της Επιτροπής με βάση τις πολιτικές πλειοψηφίες που θα διαμορφώνονται. Αλλά και αυτή η πρόταση δε θα είναι βιώσιμη αν δεν ενταχθεί σε ένα μανιφέστο κοινωνικής προστασίας, ελέγχου των αγορών, περιορισμού των ωρών εργασίας για να εξασαλιστεί αξιοπρεπής διαβίωση για όλους.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Σοσιαλιστική Διεθνή θα μπορούσαν να είναι ελπιδοφόρες, αν την ίδια στιγμή, αρκετά κόμματα - μέλη της, αρχής γενομένης του Δημοκρατικού Κόμματος της Ιταλίας και του Εργατικού Κόμματος της Μεγάλης Βρετανίας, δεν πάθαιναν κρίσεις στο άκουσμα των φράσεων «κοινωνική προστασία» και «αξιοπρεπής διαβίωση για όλους». Και χωρίς τη σοσιαλδημοκρατία κανένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα δεν έχει ελπίδες να προχωρήσει.
Είναι λοιπόν ώρα να εκφωνήσουμε τον επικήδειο της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Ουδείς μπορεί να το αποκλείσει. Παρά τις ανεκδοτικής φύσης δηλώσεις εφυσηχασμού των ιθυνόντων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ηκρίση ακόμα δεν έχει αρχίσει. Η κοινωνική ανατσαραχή που πολιτικοί του κατεστημένου επισειουν ως μορμολίκειο επί των κοινωνιών, υπάρχει ενδεχόμενο να ξεσπάσει εδώ κι εκεί. Όχι με συγκεκριμένα κοινωνικά αιτήματα κατ' ανάγκη. Όταν εκείνη η ώρα θα έρθει, είναι ορατό το ενδεχόμενο κυβερνήσεις να βρεθούν μπροστά στο δίλημμα της αποχώρησης από το ευρώ ή της πολιτικής τους επιβίωσης. Και τότε θα έχειέρθεοι το τέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως ήρθε το τέλος της «Ένωσης των Λατινικών Χωρών», στην οποία είχε προσχωρήσει η Ελλάδα, στα τέλη του 19ου αιώνα. Για τον ίδιο λόγο: την έλλειψη πολιτικής ένωσης. Και, φοβούμαι, με εξ ίσου, η και περισσότερο, καταστρεπτικές συνέπειες.
Γιάννης Χρ.
Σε αυτό το πλαίσιο οι καθησυχαστικές δηλώσεις των κυρίων Τρισέ και Παπαδήμου για ανάκαμψη νωρίτερα από το προβλεπόμενο ηχούν μονάχα σαν κακόγουστο ανέκδοτο. Αυτό που αναδεικνύεται όλο και περισσότερο είναι το πολιτικό αδιέξοδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε μια εποχή που επιβάλλεται η ανάληψη δυναμικών πολιτικών πρωτοβουλιών για την προστασία των εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας που χάνονται κάθε μήνα, την προστασία του εισοδήματος εκατομμυρίων οικογενειών που κάθε μήνα προστίθενται στις στρατιές αυτών που συντηρούνται από τα πενιχρά πλέον - καθ' όσον έτσι επιτάσσει η νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία - προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, οι Σύνοδοι Κορυφής, τα Συμβούλια Υπουργών και η Επιτροπή, η πραγματική κυβέρνηση της ΕΕ, αρκούνται σε ευχολόγια και σε παραπομπές σε εθνικά σχέδια ανάκαμψης. Που είναι αδύνατο να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων, καθ' ότι οι πάντες είναι δέσμιοι των επιλογών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που με τη σειρά της είναι εκτός πολτικού ελέγχου.
Κι όμως όλα αυτά ήταν προβλέψιμα. Οι λιγοστοί που είχαμε αντιδράσει στη Συνθήκη του Μάαστριχτ, όχι από εθνικιστική υστερία αλλά διότι θέλαμε ένα Ευρωπαϊκό μέλλον, είχαμε τότε επισημάνει πως, η Συνθήκη αυτή έθετε τις βάσεις για το δραστικό περιορισμό του κοινωνικού Κράτους σε όλη την Ευρώπη, φροντίζοντας ταυτοχρόνως να απαλλάξει την με ενισχυμένες αρμοδιότητες Επιτροπή από κάθε έλεγχο νομιμοποιημένου από τη λαϊκή ψήφο οργάνου. Τότε είχαμε επισημάνει ότι σύντομα θα δούμε μια ξενοφοβική Δεξιά να αυξάνει την επιρροή της σε όλα τα Κράτη - μέλη. Αντιμετωπιστήκαμε ως γραφικοί.
Οι Συνθήκες του Άμστερνταμ, της Νίκαιας και της Λισσαβώνας ενίσχυσαν αυτή την τάση. Μολονότι στα 17 αυτά χρόνια οι αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχουν ενισχυθεί σημαντικά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι - πρακτικά η πρώτη, θεσμικά η δεύτερα - εκτός της εμβέλειας του ελέγχου του. Το μοναδικό θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αντλεί τη νομιμότητά του από τη λαϊκή ψήφο, έχει διακίωμα αρνησικυρίας, στις αποφάσεις της Επιτροπής και του Συμβουλίου των Υπουργών, δεν έχει όμως δικαίωμα να νομοθετεί. Κι όταν ασκεί αυτό το δικαίωμά του, τότε ενεργοποιείται αυτόματα η διαδικασία συμβιβασμού. Μια διαδικασία μέσω της οποίας οι εκφραστές της λαϊκής βούλησης υποχρεώνονται να βάλουν νερό στο κρασί τους για αν ικανοποιήσουν τις αξιώσεις μιας Επιτροπής που δε λογοδοτεί σε κανένα.
Το επιβεβλημένο ΟΧΙ των Γάλλων και των Ολλανδών σε ένα Ευρωσύνταγμα το οποίο θέσπιζε το νεοφιλελευθερισμό ως επίσημη ιδεολογία της Ένωσης, αλλά και αυτό των Ιρλανδών στη Συνθήκη της Λισσαβώνας ελάχιστους προβλημάτισαν.
Σήμερα το πολιτικό έλλειμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι περισσότερο ορατό από ποτέ. Στο όνομα του ισχυρού ευρώ απαγορεύονται όλες οι πολιτικές προστασίας της κοινωνικής συνοχής. Προσωπικά πιστεύω, και έχω εκφράσει αρκετές φορές αυτή την άποψη, ότι η Ευρωπαϊκές αστικές τάξεις αδιαφορούν πλήρως για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενδιαφέρονται μόνο για μια αγορά χωρίς σύνορα. Ούτε και έχουν φετιχοποιήσει το ευρώ, όπως εκ πρώτης όψεως φαίνεται. Τουναντίον, πιστεύω ότι πλέον προσβλέπουν σε μια επιστροφή στα εθνικά κράτη, οι πολιτικές ελίτ των οποίων θα είναι πολύ πιο ευάλωτες σε πιέσεις, ιδίως αν η πολιτική κυριαρχία έχει περιέλθει στην άκρα Δεξιά, όπως ήδη ισχύει στην Ιταλία και στη Γαλλία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έχει μέλλον μονάχα αν συγκροτηθεί ένα ρεύμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς, που θα βασίζεται στη Σοσιαλδημοκρατία, στο Κόμματης Ευρωπαϊκής Αριστεράς και στους Πράσινους και το ρεύμα αυτό θέσει, σε θεσμικό επίπεδο, επιτακτικά το ζήτημα της δραστικής εκχώρησης των αρμοδιοτήτων εθνικής κυριαρχίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. το οποίο θα ορίζει τα μέλη της Επιτροπής με βάση τις πολιτικές πλειοψηφίες που θα διαμορφώνονται. Αλλά και αυτή η πρόταση δε θα είναι βιώσιμη αν δεν ενταχθεί σε ένα μανιφέστο κοινωνικής προστασίας, ελέγχου των αγορών, περιορισμού των ωρών εργασίας για να εξασαλιστεί αξιοπρεπής διαβίωση για όλους.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Σοσιαλιστική Διεθνή θα μπορούσαν να είναι ελπιδοφόρες, αν την ίδια στιγμή, αρκετά κόμματα - μέλη της, αρχής γενομένης του Δημοκρατικού Κόμματος της Ιταλίας και του Εργατικού Κόμματος της Μεγάλης Βρετανίας, δεν πάθαιναν κρίσεις στο άκουσμα των φράσεων «κοινωνική προστασία» και «αξιοπρεπής διαβίωση για όλους». Και χωρίς τη σοσιαλδημοκρατία κανένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα δεν έχει ελπίδες να προχωρήσει.
Είναι λοιπόν ώρα να εκφωνήσουμε τον επικήδειο της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Ουδείς μπορεί να το αποκλείσει. Παρά τις ανεκδοτικής φύσης δηλώσεις εφυσηχασμού των ιθυνόντων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ηκρίση ακόμα δεν έχει αρχίσει. Η κοινωνική ανατσαραχή που πολιτικοί του κατεστημένου επισειουν ως μορμολίκειο επί των κοινωνιών, υπάρχει ενδεχόμενο να ξεσπάσει εδώ κι εκεί. Όχι με συγκεκριμένα κοινωνικά αιτήματα κατ' ανάγκη. Όταν εκείνη η ώρα θα έρθει, είναι ορατό το ενδεχόμενο κυβερνήσεις να βρεθούν μπροστά στο δίλημμα της αποχώρησης από το ευρώ ή της πολιτικής τους επιβίωσης. Και τότε θα έχειέρθεοι το τέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως ήρθε το τέλος της «Ένωσης των Λατινικών Χωρών», στην οποία είχε προσχωρήσει η Ελλάδα, στα τέλη του 19ου αιώνα. Για τον ίδιο λόγο: την έλλειψη πολιτικής ένωσης. Και, φοβούμαι, με εξ ίσου, η και περισσότερο, καταστρεπτικές συνέπειες.
Γιάννης Χρ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου