Είδα την ταινία ΠΛΗΓΕΣ ΤΟΥ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟΥ της Τομρίζ Γκιριτλίογλου (Κρητικοπούλου σε νεοελληνική μεταφραση, και δεδομένου ότι οι Τούρκοι υποχρεώθηκαν να αποχτήσουν επίθετο στα 1923 υποψιάζομαι ότι η γυναίκα έχει κρητική καταγωγή - έχω γνωρίσει αρκετούς απόγονους των Τουρκοκρητικών).
Δε θα προχωρήσω σε μια κριτική από καλλιτεχνική οπτική, όπως πλήθος επαγγελματιών - αλλά και σκιτζίδων - της κινηματογραφικής κριτικής έπραξαν. Πρώτα απ' όλα δεν είμαι επαγγελματίας της κινηματογραφικής κριτικής. Δεύτερον για τους περισσότερους από αυτούς ισχύει η άποψη του Μπέρναρντ Σω για τους κριτικούς: «το χειρότερο κρασί κάνει το καλύτερο ξύδι». Θέλω να αναφερθώ στα αισθήματα που μου γέννησε αυτή η ταινία, αλλά και στο πλήθος των μικρών και μεγάλων απρεπειών, των οποίων υπήρξε θύμα η ταινία αυτή.
Η ταινία με συγκλόνισε. Ήταν για εμένα μια γροθιά στο στομάχι. Η ερωτική ιστορία του Τούρκου επαρχιώτη από καλή οικογένεια με μια Ρωμιά πόρνη ουδόλως με ενόχλησε. Άλλωστε εδώ και πάρα πολλά χρόνια θεωρώ την πορνεία εξόχως έντιμο επάγγελμα. Το ίδιο έντιμο με το πούλημα της σωματικής δύναμης - όπως πράττει η τιμημένη εργατιά - ή την εκπόρνευση της φαιάς ουσίας - όπως πράττουμε οι «προοδευτικοί διανοούμενοι». Τα γεγονότα εν μέσω των οποίων διαδραματίζεται το ειδύλλιο περνούν σε δεύτερο πλάνο. Με παρέσυρε η παρουσίαση, εν είδει ντοκυμαντέρ, της προετοιμασίας και η υλοποίηση του πογκρόμ κατά των Ελλήνων. Ως προς αυτό αξίζουν συγχαρητήρια στη σκηνοθέτη. Το να θέσεις στο στόχαστρο το παρακράτος και την εγκληματική του δράση θέλει ΘΑΡΡΟΣ. Και η σκηνοθέτης το διαθέτει με το παραπάνω. Πολύ περισσότερο από τον Κώστα Γαβρά στο Ζ, γιατί το Ζ γυρίστηκε στην ασφάλεια της εξορίας. Η Τομρίζ Γκιριτλίογλου ΖΕΙ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ. Γιατί - ας μου επιτραπεί να το επισημάνω, μιας και το βιβλίο του Γιλμάζ Καρακογιουνλού έχει ξανακυκλοφορήσει στην Ελλάδα πριν από δέκα χρόνια και το είχα διαβάσει συμπτωματικά τότε - το μυθιστόρημα στο οποίο βασίζεται η ταινία δε διακρίνεται για το ίδιο θάρρος. Αυτό όντως είναι μια τουρκική εκδοχή Βίπερ άρλεκιν. Κι αναρωτιέμαι πότε θε βρεθεί Έλληνας σκηνοθέτης να μιλήσει για τις αγριότητες του Ελληνικού Στρατού κατοχής στη Μικρά Ασία κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία, για τη σφαγή των Βούλγαρων αμάχων στο Λαχανά και στο Κιλκίς το 1913, για τις επιθέσεις των παρακρατικών του Γρίβα εναντίον των Τουρκοκυπριακών χωριών το 1963.
Δε μπορώ επίσης να μη σχολιάσω τις απρέπειες των οποίων υπήρξε θύμα η σκηνοθέτης στην Ελλάδα. Η αβάν πρεμιέρ στο Embassy παρουσία της έγινε μπροστά σε άδεια καθίσματα, καθώς οι περισσότεροι «τεχνοκριτικοί» δε χρειάζοταν να δουν την ταινία για να την κατακεραυνώσουν. Και αρκετοί από τους παρόντες έσπευσαν να της επιτεθούν γιατί, κατά τη γνώμη τους, οι σκηνές στις οποίες ο όχλος εισβάλλει σε σπίτια και καταστήματα, λεηλατεί και σκοτώνει δεν ήταν επαρκώς ρεαλιστικές.
Άφησα για το τέλος αυτής της ανάρετησης δυο πολύ ευχάριστες, για εμένα, εκπλήξεις. Η πρώτη αφορούσε στις κριτικές των θεατών της ταινίας στα διάφορα μπλογκς και στο φόρο τιμής που απέτησαν, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, στη σκηνοθέτη για το θάρρος της.
Η δεύτερη αφορούσε στους τίτλους τέλους της ταινίας. Για δυο - τρία λεπτά, το δεξί τμήμα της οθόνης πρόβαλλε φωτογραφίες από το πογκρόμ, δίνοντάς μας την ευκαιρία να διαπιστώουμε, με πόσο ωμό ρεαλισμό είχε αποτυπωθεί αυτό στην ταινία. Στο δεξί άκρο της προβάλλονταν τα λογότυπα των χορηγών. ΠΟΛΛΕΣ ΔΕΚΑΔΕΣ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Και θυμήθηκα εκείνη τη στιγμή τη διαδήλωση των 100.000 πολιτών που κατέκλυσαν του δρόμους την Κωνσταντινούπολης την ημέρα της κηδείας του δημοσιογράφου Χραν Ντινκ με το σύνθημε ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΑΡΜΕΝΙΟΙ. Είτε θέλουμε να το δούμε είτε όχι, στην Τουρκία κάποια πράγματα έχουν αρχίσει να αλλάζουν. Προς το καλύτερο. Ενώ εδω...
Γιάννης Χρ.
Δε θα προχωρήσω σε μια κριτική από καλλιτεχνική οπτική, όπως πλήθος επαγγελματιών - αλλά και σκιτζίδων - της κινηματογραφικής κριτικής έπραξαν. Πρώτα απ' όλα δεν είμαι επαγγελματίας της κινηματογραφικής κριτικής. Δεύτερον για τους περισσότερους από αυτούς ισχύει η άποψη του Μπέρναρντ Σω για τους κριτικούς: «το χειρότερο κρασί κάνει το καλύτερο ξύδι». Θέλω να αναφερθώ στα αισθήματα που μου γέννησε αυτή η ταινία, αλλά και στο πλήθος των μικρών και μεγάλων απρεπειών, των οποίων υπήρξε θύμα η ταινία αυτή.
Η ταινία με συγκλόνισε. Ήταν για εμένα μια γροθιά στο στομάχι. Η ερωτική ιστορία του Τούρκου επαρχιώτη από καλή οικογένεια με μια Ρωμιά πόρνη ουδόλως με ενόχλησε. Άλλωστε εδώ και πάρα πολλά χρόνια θεωρώ την πορνεία εξόχως έντιμο επάγγελμα. Το ίδιο έντιμο με το πούλημα της σωματικής δύναμης - όπως πράττει η τιμημένη εργατιά - ή την εκπόρνευση της φαιάς ουσίας - όπως πράττουμε οι «προοδευτικοί διανοούμενοι». Τα γεγονότα εν μέσω των οποίων διαδραματίζεται το ειδύλλιο περνούν σε δεύτερο πλάνο. Με παρέσυρε η παρουσίαση, εν είδει ντοκυμαντέρ, της προετοιμασίας και η υλοποίηση του πογκρόμ κατά των Ελλήνων. Ως προς αυτό αξίζουν συγχαρητήρια στη σκηνοθέτη. Το να θέσεις στο στόχαστρο το παρακράτος και την εγκληματική του δράση θέλει ΘΑΡΡΟΣ. Και η σκηνοθέτης το διαθέτει με το παραπάνω. Πολύ περισσότερο από τον Κώστα Γαβρά στο Ζ, γιατί το Ζ γυρίστηκε στην ασφάλεια της εξορίας. Η Τομρίζ Γκιριτλίογλου ΖΕΙ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ. Γιατί - ας μου επιτραπεί να το επισημάνω, μιας και το βιβλίο του Γιλμάζ Καρακογιουνλού έχει ξανακυκλοφορήσει στην Ελλάδα πριν από δέκα χρόνια και το είχα διαβάσει συμπτωματικά τότε - το μυθιστόρημα στο οποίο βασίζεται η ταινία δε διακρίνεται για το ίδιο θάρρος. Αυτό όντως είναι μια τουρκική εκδοχή Βίπερ άρλεκιν. Κι αναρωτιέμαι πότε θε βρεθεί Έλληνας σκηνοθέτης να μιλήσει για τις αγριότητες του Ελληνικού Στρατού κατοχής στη Μικρά Ασία κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία, για τη σφαγή των Βούλγαρων αμάχων στο Λαχανά και στο Κιλκίς το 1913, για τις επιθέσεις των παρακρατικών του Γρίβα εναντίον των Τουρκοκυπριακών χωριών το 1963.
Δε μπορώ επίσης να μη σχολιάσω τις απρέπειες των οποίων υπήρξε θύμα η σκηνοθέτης στην Ελλάδα. Η αβάν πρεμιέρ στο Embassy παρουσία της έγινε μπροστά σε άδεια καθίσματα, καθώς οι περισσότεροι «τεχνοκριτικοί» δε χρειάζοταν να δουν την ταινία για να την κατακεραυνώσουν. Και αρκετοί από τους παρόντες έσπευσαν να της επιτεθούν γιατί, κατά τη γνώμη τους, οι σκηνές στις οποίες ο όχλος εισβάλλει σε σπίτια και καταστήματα, λεηλατεί και σκοτώνει δεν ήταν επαρκώς ρεαλιστικές.
Άφησα για το τέλος αυτής της ανάρετησης δυο πολύ ευχάριστες, για εμένα, εκπλήξεις. Η πρώτη αφορούσε στις κριτικές των θεατών της ταινίας στα διάφορα μπλογκς και στο φόρο τιμής που απέτησαν, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, στη σκηνοθέτη για το θάρρος της.
Η δεύτερη αφορούσε στους τίτλους τέλους της ταινίας. Για δυο - τρία λεπτά, το δεξί τμήμα της οθόνης πρόβαλλε φωτογραφίες από το πογκρόμ, δίνοντάς μας την ευκαιρία να διαπιστώουμε, με πόσο ωμό ρεαλισμό είχε αποτυπωθεί αυτό στην ταινία. Στο δεξί άκρο της προβάλλονταν τα λογότυπα των χορηγών. ΠΟΛΛΕΣ ΔΕΚΑΔΕΣ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Και θυμήθηκα εκείνη τη στιγμή τη διαδήλωση των 100.000 πολιτών που κατέκλυσαν του δρόμους την Κωνσταντινούπολης την ημέρα της κηδείας του δημοσιογράφου Χραν Ντινκ με το σύνθημε ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΑΡΜΕΝΙΟΙ. Είτε θέλουμε να το δούμε είτε όχι, στην Τουρκία κάποια πράγματα έχουν αρχίσει να αλλάζουν. Προς το καλύτερο. Ενώ εδω...
Γιάννης Χρ.
1 σχόλιο:
Δεν την έχω δει ακόμα την ταινία και θέλω να τη δω. Δεν έχω ακούσει πολλές κριτικές, πάντως η παρουσίασή της στην "Ελευθεροτυπία" ήταν θετική. Κατά τα άλλα, όντως είναι σημαντικό που εκδηλώνονται τέτοιες ιστορικές προσεγγίσεις μέσα στην τουρκική κοινωνία (άκουσα ότι αυτή η ταινία είχε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία στην Τουρκία).
Τώρα που το σκέφτομαι, με βάση τις παρατηρήσεις σου για την ελληνική νοοτροπία, "η Ζωή εν Τάφω" του Μυριβήλη δεν νομίζω να γυρίστηκε ποτέ ως κινηματογραφική ταινία ή ως τηλεοπτική παραγωγή. Μήπως είναι καιρός, ή θα πρέπει να περιμένουμε για άλλα εκατό χρόνια;
Γιώργος
Δημοσίευση σχολίου