Μια κριτική αποτίμηση της πολιτικής σταδιοδρομίας του «Γέρου της Δημοκρατίας»
Αφορμή για την ανάρτηση αυτή αποτέλεσε η έκδοση της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ για το Γεώργιο Παπανδρέου. Σίγουρα δεν ήταν από τις καλύτερες εκδόσεις των ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ μιας και τα περισσότερα άρθρα τα είχαν γράψει δυο δημοσιογράφοι: ο Βίκτωρ Νέτας και ο Γρηγόρης Ρουμπάνης.Ηαπουσία των ιστορικών και των πολιτικών επιστημόνων ήταν περισσότερο από εμφανής.
Την τελευταία περίοδο της πολιτικής σταδιοδρομίας του Γεωργίου Παπανδρέου, μου άφησε ανεξίτηλες μνήμες, που πιστεύω, επηρέασαν ως ένα σημείο τη μετέπειτα δική μου πολιτική εξέλιξη. Ήμουν 4 χρονών όταν παρακολουθούσα, από το μπαλκόνι του σπιτιού οικογενειακών φίλων, τις γιγάντιες πορείες διαμαρτυρίας κατά της δολοφονίας Λαμπράκη, 6 χρονών όταν από το ίδιο μπαλκόνι κοιτούσα τα ατέλειωτα πλήθη που διαδήλωναν κατά των Αποστατών, κι 9 χρονών όταν άκουγα τις παθιασμένες συζητήσεις των γονέων μου και των φίλων τους για όσα είχαν συμβεί στην κηδεία του «Γέρου της Δημοκρατίας».
40 χρόνια μετά πιστεύω ότι έχει περάσει πλέον αρκετός χρόνος ώστε να αποτιμήσουμε την αξία της συμβολής αυτού του ανθρώπου στην πολιτική μας Ιστορία απαλλαγμένοι από συναισθηματισμούς και ιδεολογικές αγκυλώσεις.
Ίσως ο Γεώργιος Παπανδρέου είναι από τους ανθρώπους για τους οποίους ισχύει απόλυτα η φράση «τα στερνά τιμούν τα πρώτα».
Ο φλογερός αντιμοναρχικός ανερχόμενος αστέρας του κόμματος των Φιλελευθέρων διακρίθηκε ως δικηγόρος για την υπεράσπιση του αλέξανδρου Παπαναστασίου πριν αναλάβει καθήκοντα Υπουργού Παιδείας στα 1930. στα 1936 ήταν ένας από τους τρεις (3) βουλευτές των Φιλελεύθερων που καταψήφισαν την κυβέρνηση Μεταξά μαζί με το ΚΚΕ.
Εκεί τελειώνει και η συνύπαρξή του με την Αριστερά. Όπως, αλώστε και η συντριπτική πλειονότητα των στελεχών των Φιλελευθέρων, έρτεφε μια βαθιά απέχθεια προς την Αριστερά. Απέχθεια που οφείλονταν στη βαθιά ταξική δομή αυτού του κόμματος, που αποτέλεσε την πολιτική εκπροσώπιση της ελληνικής αστικής τάξης των αρχών του 20ου αιώνα και του μεσοπολέμου.
Δυο υπήρξαν οι κορυφαίες στιγμές στην πολιτική του καριέρα. Η πρώτη στα 1944, όταν οι Βρετανοί τον διόρισαν Πρωθυπουργό της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας. Λίγο καιρό πριν το διορισμό του είχε καταγγείλει το ΕΑΜ για βαρβαρότητες σε βάρος του πληθυσμού. Ενέργεια που στόχευε στην προσέλκυση του ενδιαφέροντος των Βρετανών, οι οποίοι, δικαίως, πίστευε, ότι θα καθόριζαν τη μεταπολεμική εξέλιξη στην Ελλάδα.
Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι οι Βρετανοί ήθελαν την εξαφάνιση του ΕΑΜ και ότι θα έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους γι' αυτό. Δεν υπάρχει επίσης αμφιβολία ότι η ηγεσία του ΕΑΜ χαρακτηρίστηκε από απόλυτη έλλειψη πολιτικών στόχων στην κρίσιμη εκείνη περίοδο. Η πολτική συμπεριφορά του Γεωργίου Παπανδρέου δεν συνέβαλε ούτε κατ' ελάχιστο στην αποφυγή της ανάφλεξης. Το ερώτημα που τίθεται, και γι αυτό δεν πιστεύω ότι διαθέτουμε επαρκή στοιχεία για να απαντήσουμε με βεβαιότητα, είναι αν η στάση αυτή του Γεωργίου Παπανδρέου υπαγορεύτηκε από τα ιδεολογικά και πολιτικά κλισέ του Μεσοπολέμου ή αν απλώς ήταν λίγος για να σταθεί το ύψος των περιστάσεων. Και φυσικά ερώτημα παραμένει αν στο πλαίσιο εκείνο υπήρχε άνθρωπος που θα μπορούσε να συμβάλει καταλυτικά στην αποτροπή της ανάφλεξης. Προσωπικά δεν πιστεύω ότι κάποιος άλλος πολιτικός της εποχής του ήταν επαρκέστερος του Παπανδρέου. Όλοι εξ ίσου ανεπαρκείς ήταν.
Η δεύτερη ήταν όταν υποχρεώθηκε, ενάντια στη θέλησή του, σε σύγκρουση με το Παλάτι. τότε μια ευρεία πλειοψηφία του πληθυσμού τον ανέδειξε σε άνθρωπο - σύμβολο του αγώνα ενάντια στην Ξενοκρατία (γιατί μην ξεχνάμε ότι μέχρι το 1974 το ποιος θα είναι ο Πρωθυπουργός ήταν άσχετο από την ετυμηγορία της κάλπης), των συνεχών εκτροπών, της κρατικής τρομοκρατίας.
Και πάλι τα αντιαριστερά του αντανακλαστικά τον εμπόδισαν να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να γίνει ο πολιτικός εκφραστής της λαϊκής οργής. τη χρησιμοποίησε προσπαθώντας να διαπραγματευτεί, εις μάτην, με το Παλάτι. Προσωπικά πιστεύω ότι ενήργησε έτσι, υπό το καθεστώς του τρόμου, μην τυχόν και ταυτιστεί με την Αριστερά. το ερώτημα είναι στα μάτια τίνος. Γιατί για τον μέσο Κεντρώο ψηφοφόρο εκείνης της εποχής η ΕΔΑ ήταν αντικειμενικός σύμμαχος. Η κοινωνική αυτή συμμαχία είχε χτιστεί στους αγώνες κατά της βίας και της νοθείας, στους αγώνες του 114, και είχε επισφραγιστεί με την Αποστασία. Στο ερώτημα αν μια τέτοια στάση θα απέτρεπε τη δικτατορία η απάντρησή μου είναι ΟΧΙ. Όμως ένας πολιτικός οφείλει να έχει συναίσθηση του αισθήματος των υποστηρικτών του. Αν διαφωνεί πρέπει με κάποιο τρόπο να εκφράσει αυτή τη διαφωνία. αλλά δεν έχει δικαίωμα να μην έχει συναίσθηση της κατάστασης. Και ο Γεώργιος Παπανδρέου δεν είχε συναίσθηση.
Στο απόλυτο απυρόβλητο είναι η πολιτική του Γεωργίου Παπανδρέου στο Κυπριακό. Κατανοώ ότι η θέση οιουδήποτε αναλάμβανε Πρωθυπουργός μετά από τις προβοκάτσιες του Γρίβα θα ήταν δυσχερής. Όμως ο Γεώργιος Παπανδρέου πήγε πιο μακρυά. Ταυτίστηκε μα την τυχοδιωκτική πολιτική του Μακάριου. Με τις γνωστές συνέπειες.
Το θέμα όμως στο οποίο ο Γεώργιος Παπανδρέου άφησε μεγάλη κληρονομιά είναι η Παιδεία. Ως Υπυοργός Παιδείας, στα 1930, θέσπισε το ενιαίο σχολικό πρόγραμμα και καθιέρωση τη Δημοτική Γλώσσα. Πιστώνεται με τη δημιουργία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, τη δωρεάν Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση, τις ενιαίες εισσαγωγικές εξετάσεις. Η πρώτη του δουλειά όταν εξελέγη στα 1964 ήταν να διπλασιάσει τους μισθούς των δασκάλων. Αύξησε τα χρόνια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης από 6 σε 9. Κι όταν αυτή η πολύμορφη δημιουργική παρέμβαση συγκρίνεται με τις μικρόψυχες, σπασμωδικές, χωρίς όραμα και σταθερά προσανατολισμένες προς την ικανοποίηση των συμφερόντων της βιομηχανίας της παραπαιδείας παρεμβάσεις της Μεταπολίτευσης, τότε αποκτά ακόμα μεγαλύτερη αξία. Η Ελλάδα οφείλει να τον ευγνωμονεί γι αυτήν.
Γιάννης ΧΡ.
Αφορμή για την ανάρτηση αυτή αποτέλεσε η έκδοση της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ για το Γεώργιο Παπανδρέου. Σίγουρα δεν ήταν από τις καλύτερες εκδόσεις των ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ μιας και τα περισσότερα άρθρα τα είχαν γράψει δυο δημοσιογράφοι: ο Βίκτωρ Νέτας και ο Γρηγόρης Ρουμπάνης.Ηαπουσία των ιστορικών και των πολιτικών επιστημόνων ήταν περισσότερο από εμφανής.
Την τελευταία περίοδο της πολιτικής σταδιοδρομίας του Γεωργίου Παπανδρέου, μου άφησε ανεξίτηλες μνήμες, που πιστεύω, επηρέασαν ως ένα σημείο τη μετέπειτα δική μου πολιτική εξέλιξη. Ήμουν 4 χρονών όταν παρακολουθούσα, από το μπαλκόνι του σπιτιού οικογενειακών φίλων, τις γιγάντιες πορείες διαμαρτυρίας κατά της δολοφονίας Λαμπράκη, 6 χρονών όταν από το ίδιο μπαλκόνι κοιτούσα τα ατέλειωτα πλήθη που διαδήλωναν κατά των Αποστατών, κι 9 χρονών όταν άκουγα τις παθιασμένες συζητήσεις των γονέων μου και των φίλων τους για όσα είχαν συμβεί στην κηδεία του «Γέρου της Δημοκρατίας».
40 χρόνια μετά πιστεύω ότι έχει περάσει πλέον αρκετός χρόνος ώστε να αποτιμήσουμε την αξία της συμβολής αυτού του ανθρώπου στην πολιτική μας Ιστορία απαλλαγμένοι από συναισθηματισμούς και ιδεολογικές αγκυλώσεις.
Ίσως ο Γεώργιος Παπανδρέου είναι από τους ανθρώπους για τους οποίους ισχύει απόλυτα η φράση «τα στερνά τιμούν τα πρώτα».
Ο φλογερός αντιμοναρχικός ανερχόμενος αστέρας του κόμματος των Φιλελευθέρων διακρίθηκε ως δικηγόρος για την υπεράσπιση του αλέξανδρου Παπαναστασίου πριν αναλάβει καθήκοντα Υπουργού Παιδείας στα 1930. στα 1936 ήταν ένας από τους τρεις (3) βουλευτές των Φιλελεύθερων που καταψήφισαν την κυβέρνηση Μεταξά μαζί με το ΚΚΕ.
Εκεί τελειώνει και η συνύπαρξή του με την Αριστερά. Όπως, αλώστε και η συντριπτική πλειονότητα των στελεχών των Φιλελευθέρων, έρτεφε μια βαθιά απέχθεια προς την Αριστερά. Απέχθεια που οφείλονταν στη βαθιά ταξική δομή αυτού του κόμματος, που αποτέλεσε την πολιτική εκπροσώπιση της ελληνικής αστικής τάξης των αρχών του 20ου αιώνα και του μεσοπολέμου.
Δυο υπήρξαν οι κορυφαίες στιγμές στην πολιτική του καριέρα. Η πρώτη στα 1944, όταν οι Βρετανοί τον διόρισαν Πρωθυπουργό της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας. Λίγο καιρό πριν το διορισμό του είχε καταγγείλει το ΕΑΜ για βαρβαρότητες σε βάρος του πληθυσμού. Ενέργεια που στόχευε στην προσέλκυση του ενδιαφέροντος των Βρετανών, οι οποίοι, δικαίως, πίστευε, ότι θα καθόριζαν τη μεταπολεμική εξέλιξη στην Ελλάδα.
Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι οι Βρετανοί ήθελαν την εξαφάνιση του ΕΑΜ και ότι θα έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους γι' αυτό. Δεν υπάρχει επίσης αμφιβολία ότι η ηγεσία του ΕΑΜ χαρακτηρίστηκε από απόλυτη έλλειψη πολιτικών στόχων στην κρίσιμη εκείνη περίοδο. Η πολτική συμπεριφορά του Γεωργίου Παπανδρέου δεν συνέβαλε ούτε κατ' ελάχιστο στην αποφυγή της ανάφλεξης. Το ερώτημα που τίθεται, και γι αυτό δεν πιστεύω ότι διαθέτουμε επαρκή στοιχεία για να απαντήσουμε με βεβαιότητα, είναι αν η στάση αυτή του Γεωργίου Παπανδρέου υπαγορεύτηκε από τα ιδεολογικά και πολιτικά κλισέ του Μεσοπολέμου ή αν απλώς ήταν λίγος για να σταθεί το ύψος των περιστάσεων. Και φυσικά ερώτημα παραμένει αν στο πλαίσιο εκείνο υπήρχε άνθρωπος που θα μπορούσε να συμβάλει καταλυτικά στην αποτροπή της ανάφλεξης. Προσωπικά δεν πιστεύω ότι κάποιος άλλος πολιτικός της εποχής του ήταν επαρκέστερος του Παπανδρέου. Όλοι εξ ίσου ανεπαρκείς ήταν.
Η δεύτερη ήταν όταν υποχρεώθηκε, ενάντια στη θέλησή του, σε σύγκρουση με το Παλάτι. τότε μια ευρεία πλειοψηφία του πληθυσμού τον ανέδειξε σε άνθρωπο - σύμβολο του αγώνα ενάντια στην Ξενοκρατία (γιατί μην ξεχνάμε ότι μέχρι το 1974 το ποιος θα είναι ο Πρωθυπουργός ήταν άσχετο από την ετυμηγορία της κάλπης), των συνεχών εκτροπών, της κρατικής τρομοκρατίας.
Και πάλι τα αντιαριστερά του αντανακλαστικά τον εμπόδισαν να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να γίνει ο πολιτικός εκφραστής της λαϊκής οργής. τη χρησιμοποίησε προσπαθώντας να διαπραγματευτεί, εις μάτην, με το Παλάτι. Προσωπικά πιστεύω ότι ενήργησε έτσι, υπό το καθεστώς του τρόμου, μην τυχόν και ταυτιστεί με την Αριστερά. το ερώτημα είναι στα μάτια τίνος. Γιατί για τον μέσο Κεντρώο ψηφοφόρο εκείνης της εποχής η ΕΔΑ ήταν αντικειμενικός σύμμαχος. Η κοινωνική αυτή συμμαχία είχε χτιστεί στους αγώνες κατά της βίας και της νοθείας, στους αγώνες του 114, και είχε επισφραγιστεί με την Αποστασία. Στο ερώτημα αν μια τέτοια στάση θα απέτρεπε τη δικτατορία η απάντρησή μου είναι ΟΧΙ. Όμως ένας πολιτικός οφείλει να έχει συναίσθηση του αισθήματος των υποστηρικτών του. Αν διαφωνεί πρέπει με κάποιο τρόπο να εκφράσει αυτή τη διαφωνία. αλλά δεν έχει δικαίωμα να μην έχει συναίσθηση της κατάστασης. Και ο Γεώργιος Παπανδρέου δεν είχε συναίσθηση.
Στο απόλυτο απυρόβλητο είναι η πολιτική του Γεωργίου Παπανδρέου στο Κυπριακό. Κατανοώ ότι η θέση οιουδήποτε αναλάμβανε Πρωθυπουργός μετά από τις προβοκάτσιες του Γρίβα θα ήταν δυσχερής. Όμως ο Γεώργιος Παπανδρέου πήγε πιο μακρυά. Ταυτίστηκε μα την τυχοδιωκτική πολιτική του Μακάριου. Με τις γνωστές συνέπειες.
Το θέμα όμως στο οποίο ο Γεώργιος Παπανδρέου άφησε μεγάλη κληρονομιά είναι η Παιδεία. Ως Υπυοργός Παιδείας, στα 1930, θέσπισε το ενιαίο σχολικό πρόγραμμα και καθιέρωση τη Δημοτική Γλώσσα. Πιστώνεται με τη δημιουργία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, τη δωρεάν Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση, τις ενιαίες εισσαγωγικές εξετάσεις. Η πρώτη του δουλειά όταν εξελέγη στα 1964 ήταν να διπλασιάσει τους μισθούς των δασκάλων. Αύξησε τα χρόνια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης από 6 σε 9. Κι όταν αυτή η πολύμορφη δημιουργική παρέμβαση συγκρίνεται με τις μικρόψυχες, σπασμωδικές, χωρίς όραμα και σταθερά προσανατολισμένες προς την ικανοποίηση των συμφερόντων της βιομηχανίας της παραπαιδείας παρεμβάσεις της Μεταπολίτευσης, τότε αποκτά ακόμα μεγαλύτερη αξία. Η Ελλάδα οφείλει να τον ευγνωμονεί γι αυτήν.
Γιάννης ΧΡ.
9 σχόλια:
Ήμουνα κι'εγώ στην κηδεία του Παπανδρέου, οκτώ χρονών παιδί τότε. Δε νομίζω να έκαναν καλά οι γονείς μου που με κατέβασαν στο δρόμο, καθώς η ατμόσφαιρα ήταν φορτισμένη, έπεσαν μερικές ψιλές και παραλίγο να μας μπαγλαρώσουν εμένα και το μεγαλύτερο ξάδερφο που ήταν μαζί μου. Τέλος πάντων, έχω κι'εγώ να θυμάμαι ότι βρέθηκα παρόν σε ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός.
Ο Παπανδρέου είχε σοσσιαλδημοκρατικές καταβολές και υπήρξε μαθητής του Κάουτσκι. Καθότι όμως η σοσιαλδημοκρατία στην Ελλάδα υποσεκελίστηκε με το ΚΚΕ, ο ίδιος αποφάσισε συνειδητά να συνταχθεί με τις αστικές δυνάμεις.
Δύσκολο να πιστέψω ότι ήθελε να προκαλέσει τα Δεκεμβριανά, που στο κάτω κάτω του στοίχισαν και τη δική του πολιτική καριέρα. Όταν όμως πας να επανιδρύσεις το κράτος με τους χίτες και τους λοιπούς συνεργάτες των Γερμανών, έχοντας ως κύριο στόχο την περιθωριοποίηση του αντιπάλου (του ΚΚΕ εν προκειμένω), τότε θερίζεις θύελλες.
Πιστεύω ότι κατά βάθος ο Παπανδρέου, σε αντίθεση με το γιό του, ήταν ένας πολιτικός της καμαρίλας που δεν λογάριαζε ιδιαίτερα τη δυναμική του πλήθους. Στην πραγματικότητα την απεχθανόταν, έστω και αν δεν το έδειχνε φανερά (ανάλογης αντίληψης ήταν και ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, που και αυτός ήταν τάχα μου τάχα μου φιλελεύθερος και ενάντιος στο Μεταξά, αλλά τις κινητοποιήσεις του "όχλου" τις απέρριπτε μετά βδελυγμίας). Γι'αυτό και στα Ιουλιανά δεν ήθελε μα τραβήξει το σχοινί και να υιοθετήσει το αίτημα για δημοψήφισμα, καθώς φοβόταν τη δυναμική του έξεγερμένου πλήθους.
Για την περίπτωση του κυπριακού, τα πράγματα μου φαίνονται μπερδεμένα. Εγώ αποτιμώ θετικά τον Μακάριο, αλλά αυτό σηκώνει μεγάλη συζήτηση. Η απόφαση του Παπανδρέου να κατεβάσει στο νησί τη μεραρχία του ελληνικού στρατού φαίνεται εκ πρώτης όψεως εύλογη και χρήσιμη για την άμυνα της Κύπρου. Όμως τη μεραρχία αυτή, απ'όσο έχω καταλάβει, δεν την έλεγχε η κυβέρνηση αλλά το παρακράτος των Παπαδόπουλου, Ιωαννίδη και σία. Με αυτήν την έννοια, κάθε άλλο παρά ασφαλής ένιωθε μαζί της ο Μακάριος και μάλλον ανακουφίστηκε όταν αυτή αποχώρησε από την Κύπρο, το 1967. ΄Λέγεται επίσης ότι ο Γεώργιος Παπανδρέου ήθελε να απομακρυνθεί ο Μακάριος από την εξουσία, έστω και με "ανορθόδοξα" μέσα. Ο Ανδρέας Παπανδρέου υιοθέτησε μια εντελώς αντίθετη στάση, από το 1965 και μετά.
Αυτά τα λίγα, και αν έχουμε τη διάθεση επενερχόμαστε στο θέμα.
Γιώργος
Τα διλήματα μπροστά στα οποία βρέθηκε ο Παπανδρέου και πολλοί άλλοι ήταν τραγικά και σίγουρα η επιλογή του δεν ήταν ούτε να κάνει πλάτες στους χίτες ούτε να κάνει εκδούλευση στου 'Αγγλους. Κάποιος βιωματικός αγωνιστής, ένας από τους πολλούς εαμικούς που ακολούθησαν το ΠΑΣΟΚ και γίνανε οι πιο φανατικοί Παπανδρεϊκοί, όταν τον ρώτησα γιά αυτό που του κοπανάνε με τον τσώρτσιλ απάντησε ότι ο Παπανδρέου είχε ανεβεί στο βουνό είδε με τι τραχανάδες είχε να κάνει και πήρε δρόμο. Ο εμφύλιος και η στάση πολλών θα επανέρχεται πάντα αλλά ούτε καν η δική μας γενιά μπορεί να τον διαβάσει χωρίς συναισθηματισμό αχρείαστο. Μία ταινία του Φωτεινού ασπρόμαυρη, την είχε δείξει παλιώτερα κάποιο κρατικό κανάλι, προσπαθούσε να σκιαγραφήσει τους διαφορετικούς δρόμους που ακολούθησαν και την ηθική που τους συνόδευε.
Γ.Κ.
Θα συμφωνήσω με τον πρώτο των Γιώργων ότι ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε μια αριστοκρατική άποψη για την πολιτική. Αυτή ακριβώς η αριστοκρατική του άποψη δεν του επέτρεπε, ούτε την προσέγγιση με το ΕΑΜ, το οποίο με όλα του τα κουσούρια, πιστεύω, συμφωνώντας με την άποψη του μακαρίτη του Θανάση Χατζή, ότι υπήρξε η πιο δημοκρατική και δημιουργική περίοδος της ελληνικής Αριστεράς, ούτε βεβαίως την υιοθέτηση του παλλαϊκού αιτήματος για έξωση της μοναρχίας μετά την Αποστασία. Για το λόγο αυτό πιστεύω ότι καταχρηστικά του αποσόθηκε ο τίτλος του «Γέρου της Δημοκρατίας».
Αντιθέτως, στο σύντομο πέρασμά του από το Υπουργείο Παιδείας στις αρχές της δεκαετία του ΄30, αλλά και στην εξ ίσου σύντομη δεύτερη περίοδο της πρωθυπουργίας του, ο άνθρωπος μεγαλούργησε σε θέματα Παιδείας. Στον όγκο και στην ποιότητα του μεταρρυθμιστικού του έργου οφείλεται το ότι τόσοι πολλοί άνθρωποι από τη γενιά μας είναι σε θέση να μιλούν και να γράφουν σωστά εληνικά. Γιατί, για τον Γεώργιο Παπανδρέου η Παιδεία ήταν αυτοτελής αξία. Δεν έμπαινε, κατά την άποψή του, σε ιδεολογικά καλούπια, και ο ρόλος της συνίστατο στο να πλάθει ολοκληρωμένους πολίτες. Κι αυτό το έργο του είναι βαθύτατα προοδευτικό.
Γιθάννης χΡ.
Το 1944 η τύχη της Ελλάδος θα ήταν διαφορετική αν στην Αθήνα βρισκόταν ένας Λένιν.
Ο Λένιν όμως ήταν από την άλλη πλευρά και ονομαζόταν Γεώργιος Παπανδρέου.
Ηξερε πολυ καλά τι ήθελε και τι ήταν απέναντι του.Το κόμμα του εγκλήματος και της προδοσίας όπως το αποκάλεσε.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου έσωσε την Ελλάδα από την τύχη που περίμενε τις άλλες βαλκανικές χώρες.Οι δεξιοί ποτέ δεν του το αναγνώρισαν έχοντας την αυταπάτη ότι σώθηκαν μόνοι τους,οι αριστεροί ήξεραν πολύ καλά τι έπαθαν και τον μισησαν και η δική του παράταξη για λόγους μικροκομματικής σκοπιμότητας δεκαετίες μετά συσκοτίζει τα γεγονότα για τον άνθρωπο που έσωσε την Ελλάδα από τον κομμουνισμό.
Προς Ανώνυμο,
Η εναλλακτική λύση εκείνη την εποχή στο ΕΑΜ ήταν οι Χιτες και τα Τάγματα Ασφαλείας.
Για το ότι στη διάρκεια της κατοχής δεν υπήρξε άξια λόγου μη κομμουνιστική αντίσταση, ο μόνος που δεν ευθύνεται είναι το ΚΚΕ.
Απορρίπτεται λοιπόν ως απαράδεκτο το σχόλιό σου περί προδοσίας φίλε Ανώνυμε. Αυτοί που πολέμησαν τους κατακτητές δε μπορεί να θεωρηθούν με τίποτα προδότες. Γι αυτό άλλωστε και το ΕΑΜ το αγκάλιασαν πολλοί μη κομμουνιστές. Που συμμερίστηκαν την τύχη των κομμουνιστών στη συνέχεια στα ξερονήσια, κάποιοι βρέθηκαν ακόμα και στο απόσπασμα.
Ήταν η γενιά των ανθρώπων που από το 1974 και μετά έσπευσε να αγκαλιάσει το ΠΑΣΟΚ.
Ως προς «το κόμμα του εγκλήματος», έχω να παρατηρήσω το εξής: Ο πόλεμος είναι έγκλημα και τα όπλα υπάρχουν μόνο για να σκοτώνουν. δεν υπάρχουν δίκαιοι πόλεμοι. Υπάρχουν πόλεμοι στους οποίους εμπλεκόμαστε εξ ανάγκης και πολέμοι στους οποίους εμπλεκόμαστε γιατί τα ήθελε ο κώλος μας. Αλλά όλοι είναι εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Με την έννοια αυτή ανάμεσα στους ΕΑΜίτες και τους Ταγματασφαλίτες φονιάδες ηθέση μου, αν ζούσα τότε, θα ήταν με τους πρώτους.
Και για να γυρίσουμε στο Γεώργιο Παπανδρέου, το 1944 έκανε μια επιλογή. Επέλεξε από την αρχή τη σύγκρουση με την ΕΑΜική Αντίσταση και όχι τη διαπραγμάτευση, όπως επέλεξε στην Ιταλία ο Χριστιανοδημοκράτης Ντε Γκάσπερι. Που μόνο για φιλοκομμουνισμό δε μπορούσε να κατηγορηθεί. Και στην Ιταλία οι Δυτικοί ήθελαν να πνίξουν στο αίμα τους κομμουνιστές, όπως και στην Ελλάδα. Όμως εκεί υπήρχαν ένας Ντε Γκάσπερι, ένας Τολιάτι, ένας Περτίνι, ένας Νένι. Στην Ελλάδα ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου και ο Ζαχαριάδης.
Και οι δυο χρεώνονται εξ ίσου το αιματοκύλισμα.
Γιάννης Χρ.
Ο Κώστας Κάππος στο βιβλίο του "Κριτική του σοβιετικού σχηματισμού" τη δεκαετία του 90 μεταξύ άλλων κατηγορεί το Ιταλικό ΚΚ γιατί δεν κατέλαβε την εξουσία με την απελευθέρωση και δέχτηκε να πάει σε εκλογές. Καμμία σχέση δεν υπάρχει μεταξύ ΚΚΙ και ΚΚΕ.Το ΚΚΙ παρέδωσε τα όπλα στην κυβέρνηση συνασπισμού.Το ΚΚΕ αρνήθηκε να τα παραδώσει στην προθεσμία της 10ης Δεκεμβρίου 1944 και εξαπέλυσε τα Δεκεμβριανά.Ούτε έχουν σχέση οι ταγματασφαλίτες.Το ΚΚΙ κρέμασε το Μουσσολίνι αλλά από το ΚΚΕ θεωρείται "ρεφορμιστικό" γιατί δεν επέβαλε δικτατορία.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου γνωριζε πολύ καλά τι ελεγε και τι έκανε.ΤΟ "προδοσία" αναφέρεται στις αποφάσεις για απόσχιση της Μακεδονίας από την Ελλάδα.Συμπτωματικώς την ίδια εποχή το ΚΚΙ ερχόταν σε σύγκρουση με το ΚΚ Γιουγκοσλαβίας για το ζήτημα της Τεργέστης.
Οι μεταπολιτευτικές σκοπιμότητες δεν έχουν σημασία για την ιστορία.
Προς Ανώνυμο.
Το βίβλίο του Κάππου εντάσσεται στις μεταπολιτευτικές σκοπιμότητες. Το ΚΚΕ δε συγχωρούσε στο ΙΚΚ για τη στήριξη που παρείχε το τελευταίο στο ΚΚΕ εσ. αντιθέτως μέχρι το 1968 ουδέποτε σε κείμενα του ΚΚΕ υπήρξς κριτική προς το ΙΚΚ.
Σε ό,τι αφορά στους ταγματασφαλίτες, ασφαλώς και έχουν σχέση. Η μάχη της Αθήνας άρχισε στις 2 Δεκεμβρίου, όταν ένοπλοι ταγματιασφαλίτες άνοιξαν πυρ από το ξενοδοχείο Μπάγκειον κατά των περαστικών.
Στη διαδήλωση που έγινε την επόμενη ημέρα οι Άγγλοι πυροβόλησαν το άοπλο πλήθος στο Σύνταγμα. Οι μάχες άρχισαν στις 4 Δεκεμβρίου, πολύ πριν την ημερομηνία που προβλέπονταν η παράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ.
Στο μεταξύ ζήτημα τριβής μεταξύ Παπανδρέου - Άγγλων και ΕΛΑΣ ήταν Ο ΜΗ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΑΓΜΑΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ που βάσει των συμφωνιών έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί, ΠΡΙΝ ΑΡΧΙΣΕΙ Η ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΑΝΤΑΡΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ (ΕΛΑΣ - ΕΔΕΣ.
Όσο για την «προδοσία» του ΚΚΕ στο θέμα της Μακεδονίας, εκτός από τα φυλλάδια του Γεωργαλά και του Βύρωνα Σταματόπουλου, έχεις να παραθέσεις τίποτα πιο αξιόπιστο; Γιατί αντιθέτως, γεγονός είναι η αποχώρηση από τη Δυτική Μακεδονία και η εγκατάστασή τους στη σημερινή Δημοκρατία της Μακεδονίας ενός ολόκληρου Συντάγματος του ΕΛΑΣ,μαζίμε τα μέλη των οικογενειών τους. Το Σύνταγμα αυτό στη συνέχεια εντάχθηκε στις δυνάμεις του Τίτο.
Γιάννης Χρ.
Η συμφωνία ήταν ότι στις 10 Δεκεμβρίου θα παραδίδονταν τα όπλα και θα σχηματίζονταν εθνικός στρατός από δύναμη ίσου αριθμού από τον ΕΛΑΣ και όλων των άλλων δυνάμεων περιλαμβανομένης της Ορεινης Ταξιαρχίας.Από τη συμφωνία αυτή υπαναχώρησε το ΚΚΕ και παραιτηθηκαν οι υπουργοί του.
Γιατί παραιτηθηκαν οι υπουργοί αν δεν είχαν σκοπό το κινημα;
Γιατί δε συμμετειχαν μετα στις εκλογές;
Η μεταπολιτευτική αγιογραφία επεκράτησε στα πλαίσια της απόφασης του Ανδρέα να εγκαταλείψει το δόγμα του διμέτωπου αγώνα κατά της Δεξιάς και του ΚΚΕ και να υιοθετήσει τον μονομέτωπο ενώ το ΚΚΕ που ποτέ δεν έβγαλε από το καταστατικό του την επιδιωξη δικτατορίας και ετοιμάζεται τώρα το 2008 να αποκαταστήσει τον Στάλιν ονομάσθηκε "άλλες δημοκρατικές δυνάμεις".
Ο Γεώργιος Παπανδρέου πάντα πίστευε ότι και η Δεξιά αλλά και το ΚΚΕ ήσαν αντιδημοκρατικές δυνάμεις.
Είχε δηλώσει "δεν κάνουμε επιλογή τυράννων,αρνούμεθα την τυραννία".
Μπορείτε να μη συμφωνείτε αλλά αυτέ ς ήταν οι απόψεις του.
Η θεση για ανεξάρτητη Μακεδονία περιλαμβανομένης της ελληνικής ήταν επίσημη θέση της Κομμουνιστικής Διεθνούς από το 1924 και κατά καιρούς υιοθετηθηκε και άλλοτε αποσιωπηθηκε από το ΚΚΕ.Υπάρχουν και αποφάσεις και φύλλα του Ριζοσπάστη στο μεσοπόλεμο και επιβεβαιωθηκε από την 5η Ολομέλεια το 1949.
Αλλά ο Γ.Παπανδρεου δεν είχε υπ όψιν του μόνο τη Μακεδονία αλλά και τη Μικρά Ασία.Ο ίδιος είχε αρχίσει τη σταδιοδρομία του από το Κόμμα Φιλελευθέρων του Βενιζέλου και γνωριζε ότι στις εκλογές του 1920 το ΚΚΕ συνεργάσθηκε με τους βασιλικούς για να ανατραπεί ο Βενιζέλος και να αποτύχει η μικρασιατική εκστρατεία και στη συνεχεια υπονόμευσε το μέτωπο με προπαγάνδα, διακηρύξεις και σαμποτάζ και μάλιστα δήλωνε και δηλώνει περήφανο για τη συμβολή του στην καταστροφή.
Προς Ανώνυμο
1. Η θέση της Κομμουνιστικής Διεθνούς του 1924 υπαγορεύτηκε από μια άλλη πραγματικότητα: τις μαζικές σφαγές Βουλγαρόφωνων από Έλληνες και Σέρβους στα τμήματα της Μακεδονίας που είχαν καταλάβει στα 1913 και τις αντίστοιχες σφαγές των Ελλήνων της Ανατολικής Ρωμυλίας από τους Βούλγαρους. Να σου θυμίσω επίσης ότι μέχρι το 1922, οπότε έγινε μαζικός εποικισμός της Θεσσαλονίκης από Μικρασιάτες, η κυρίαρχη πληθυσμιακή ομάδα της πόλης δεν ήταν οι Έλληνες αλλά οι Εβραίοι Σεφαραδίτες. Μια ματιά στις απογραφές του 1903 από τους Οθωμανούς και στην πρώτη απογραφή του ελληνικού Κράτους στην ίδια πόλη θα σε πείσει. Το 1943, οπότε οι Ναζί εξόντωσαν τους Εβραίους της Ελλάδας, η ισραηλιτική κοινότητα της Θεσσαλονίκης αριθμούσε 50.000 μέλη, αριθμός που αντιστοιχούσε ακόμα στο 1/3 των κατοίκων της πόλης. Σε κάθε περίπτωση η Κομμουνιστική Διεθνής έπαψε να υφίσταται το 1943 και μαζί με αυτήν οι αποφάσεις που είχε πάρει.
2. Δεν αποκλείω το ενδεχόμενο την άποψη της Κομιντέρν να την υπερασπίσθηκε ο Ριζοσπάστης στο Μεσοπόλεμο. Το θεωρώ μάλιστα πολύ πιθανό. Θέλω όμως να σου επισημάνω ότι αυτή η «προδοτική» στάση του ΚΚΕ, δεν το εμπόδισε να εκλέξει στις εκλογές του 1935 όχι έναν αλλά τρεις (3)βουλευτές στη Μακεδονία, από τους 13 που εξέλεξε συνολικά. Πράγμα που σημαίνει ότι ένας, κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητος αριθμός κατοίκων του ελληνικού τμήματος της Μακεδονίας δεν θεωρούσε προδοσία την άποψη του ΚΚΕ. Και μπορεί αυτό να μη σου αρέσει, αλλά, ως φιλελεύθερος που ισχυρίζεσαι ότι είσαι, οφείλεις να σεβαστείς τη διαφορετικότητα της τότε άποψης του ΚΚΕ και να της αντιπαρατάξεις πολιτικά επιχειρήματα. Τα περί προδοσίας δεν είναι πολιτικό επιχείρημα. Είναι απόπειρα κατασυκοφάντησης κάποιων που δε σου αρέσουν οι απόψεις τους.
3. Πέραν των προηγουμένων, ως προς την αναφορά στην 5η Ολομέλεια του 1949 θα μου επιτρέψεις να έχω μερικές αμφιβολίες. Οι οποίες οφείλονται στο γεγονός πως η Δημοκρατία της Μακεδονίας ήταν ήδη υπαρκτή ως «κυρίαρχη συστατική Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας». Στο μεταξύ το ΚΚΕ είχε ήδη καταγγείλει τον Τίτο και επομένως μου είναι δύσκολο να πιστέψω ότι θα τον διευκόλυνε. Αλλά επειδή το ΚΚΕ εκείνης της εποχής ήταν απολύτως απρόβλεπτο δεν μπορώ να το αποκλείσω. Σε κάθε περίπτωση θα σε παρακαλούσα να με ενημερώσεις για τη σχετική βιβλιογραφική σου αναφορά.
4. Ως προς την προδοσία στην εκστρατεία του 1920 θα σου διηγηθώ μια ιστορία που μου τη μετέφερε ο πατέρας μου. Όταν ήταν φοιτητής του Πολυτεχνείου, στις αρχές της δεκαετίας του '50 είχαν ένα «δάσκαλο των Γαλλικών». Ο οποίος τους διηγούνταν πως παρουσιάστηκε στα 1911 να κάνει τη στρατιωτική του θητεία και αποστρατεύτηκε στα 1923, με το βαθμό του υπολοχαγού. Κάθε φορά που τους διεκτραγωδούσε αυτή την τρομερή δωδεκαετία, έκλεινε την αφήγησή του με την κραυγή: «και ποιος τους είπε αυτών των κυρίων ότι εγώ ήθελα να γίνω υπολοχαγός;». Η Μεγάλη Ελλάδα των δυο ηπείρων και των πέντε θαλασσών του Βενιζέλου, δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι χτίστηκε καταστρέφοντας τις ζωές εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων. και πάλι να μου επιτρέψεις να επανέλθω στην προηγούμενη επισήμανσή μου. Ουδείς, ειδικά αν τοποθετεί τον εαυτό του στο φιλελεύθερο χώρο, έχει δικαίωμα να παραγνωρίζει ότι οι απόψεις με τις οποίες διαφωνεί, έχουν κάποια βάση. και κυρίως να αποφεύγει τις εύκολες συκοφαντικές ταξινομήσεις αυτών που ο ίδιος αδυνατεί να καταλάβει.
5. Ναι, οι Υπουργοί του ΕΑΜ παραιτήθηκαν αρνούμενοι να παραδώσει τα όπλα ο ΕΛΑΣ.η αιτία όμως της απόφασης αυτής ήταν το γεγονός ότι οι ταγματσφαλίτες δεν είχαν αφοπλιστεί και εγκλειστεί σε στρατόπεδα έως ότου αποφασίσουν για την τύχη τους τα ειδικά δικαστήρια δοσιλόγων, όπως είχε συμφωνηθεί. Και τον αφοπλισμό των Ταγμτσφαλιτών είχαν αναλάβει οι Άγγλοι. Που είχαν ήδη αθετήσει τη δέσμευσή τους. Περιττό δε να σου πω ότι σε συνθήκες άγριου διωγμού, που επικρατούσαν το 1946, με τους δοσίλογους να λύνουν και να δένουν, η συμμετοχή στις εκλογές δεν είχε νόημα από πλευράς ΕΑΜ.
6.Είναι παντελώς ανιστόρητη η άποψή σου γι μεταπολιτευτική αγιογραφία του Ανδρέα Παπανδρέου. Η «Μεγάλη Δημοκρατική Παράταξη» γεννήθηκε το 1955, όταν η ΕΔΑ και τα κόμματα του Κέντρου συνέπηξαν μέτωπο με την επωνυμία Δημοκρατική Ένωσις υπό την ηγεσία του Αλέξανδρου Σβώλου. Σφυρηλατήθηκε στους αγώνες κατά της βίας και της νοθείας το 1961, στους αγώνες για το 15% του προϋπολογισμού υπέρ της Παιδείας, στους αγώνες του 114, στους αγώνες κατά της Αποστασίας. Και ολοκλήρωσε τη Μεταπολίτευση στα χρόνια 1974 - 1981. έπαψε να υφίσταται πρακτικά μετά τις εκλογές του 1985.
Τη σημασία αυτής της μεγάλης κοινωνικής συμμαχίας μόνο ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε κατανοήσει από τα στελέχη της Ένωσης Κέντρου.
7. Το ότι το ΚΚΕ ετοιμάζεται εν έτει 2008 να αποκαταστήσει το Στάλιν δε μου προκαλεί έκπληξη. Άλλωστε το μόνο κοινό που διαθέτει με το ΚΚΕ - το σταλινικό - που όμως ονειρεύοταν μια δικαιότερη κοινωνία είναι το έμβλημα. Οι σημερινοί του ηγέτες, στελέχη και ψηφοφόροι είναι ένας υπερσυντηρητικός εσμός, που αντιμετωπίζει με φόβο και καχυποψία κάθε τι το καινούριο.
8. Ναι, αυτές ήταν οι απόψεις του Γεωργίου Παπανδρέου, όμως κανείς δεν είναι υπεράνω κριτικής. Ο Γεώργιος Παπανδρέου δεν προσπάθησε ποτέ να πείσει την κοινωνία για το ορθό των απόψεών του. Προσπάθησε να είναι πάντα με τους ισχυρούς, θέλοντας πάντα να τους νουθετήσει και να τους καταστήσει «πεφωτισμένους δεσπότες» ως σύγχρονος Νικολό Μακιαβέλι. Απέτυχε όπως άλλωστε και ο Μακιαβέλι απέτυχε να νουθετήσει τους Μέντιτσι, στο βαθμό τουλάχιστον που ο ίδιος επιθυμούσε.
9. Ο Γεώργιος Παπανδρέου υπήρξε ταυτόχρονα ο ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ πολιτικός του 20ου αιώνα που ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΕ ΣΟΒΑΡΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ. Ό,τι άλλο κι αν έκανε, το γεγονός ότι ακόμα και σήμερτα η Παιδεία βαδίζει πάνω στις δικές του μεταρρυθμίσεις,ΕΙΝΑΙ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΝ ΤΙΜΟΥΜΕ
Γιάννης Χρ.
Δημοσίευση σχολίου