ΚΛΕΙΣΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΚΕΨΗΣ

Σαν συνέχεια του προβληματισμού του ΑπΙφ για την ιδεολογία της μιας αλήθειας, καταθέτω τον δικό μου για τα κλειστά συστήματα σκέψης.

Είναι γνωστό ότι κάθε σύστημα σκέψης και λογικού συλλογισμού χρειάζεται κάποιες αξιωματικές αλήθειες. Αλήθειες που δεν αποδεικνύονται αλλά εμφανίζονται ως πολύ πιθανές στη σκέψη εκείνου που τις χρησιμοποιεί αξιωματικά.

Οι μαρξιστές λαμβάνουν ως αξιωματικές αλήθειες τις βάσεις του μαρξισμού, οι μαρξιστές – λενινιστές τις βάσεις του μαρξισμού λενινισμού, οι τροτσκιστές βάζουν στο παιχνίδι και τον Λέοντα, ενώ οι Μαοϊκοί βρίσκουν αξιωματικές αλήθειες και στον Στάλιν αλλά και στο περίφημο «κόκκινο βιβλιαράκι» του Μεγάλου Τιμονιέρη.

Τόση ήταν η προσήλωση σ’ αυτές τις αξιωματικές αλήθειες που θυμάμαι στα νεανικά μαρξιστικά μου χρόνια το φόβο μας μήπως αυτό που θα πούμε έρχεται σε αντίθεση με κάποιο τσιτάτο των «Σοφών Κεφαλών». Θυμάμαι ακόμη τον συχωρεμένο τον Πλατά να μας αναπτύσσει την θεωρία του ότι δεν πρέπει να πειράζουμε τα φίδια και καλού – κακού να μας προειδοποιεί ότι «δεν ξέρει αν έχει πει κάτι επ’ αυτού ο Λένιν»!

Όλοι βασίζουμε τη σκέψη μας σε αξιωματικές αλήθειες. Το πόση ισχύ έχουν τα συμπεράσματά μας, εξαρτάται και από το πόσο κοντά στην πραγματικότητα μας φαίνονται αυτά τα αξιώματα.

Ας πάρουμε τον Γιάννη Χρυσοβέργη. Σε πρόσφατη ανάρτηση στον «Άτακτο Λόγο» επισημαίνει πολύ σωστά ότι και η Ιρλανδία που δεν έχει «πολύ κράτος», όπου έχουν γίνει ξένες επενδύσεις σε τεχνολογίες αιχμής κλπ κλπ μπήκε στο μάτι της Κρίσης. Και βγάζει το συμπέρασμα ότι μόνο αν η Ευρώπη υιοθετήσει συνολικά το σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο θα μπορέσει να ξεπεράσει την κρίση και να δημιουργήσει ασπίδα για μελλοντικές κρίσεις.

Εξηγούμαι εκ των προτέρων για να μην παρεξηγηθώ. Ούτε γνωρίζω, ούτε πρόκειται να εισηγηθώ κανένα μοντέλο για το ξεπέρασμα της Κρίσης. Παρακολουθώ εκ του μακρόθεν τις προσπάθειες που γίνονται χωρίς να μπορώ καν να αξιολογήσω την αποτελεσματικότητά τους. Απλώς διερωτώμαι : Πόθεν προκύπτει ότι σοσιαλδημοκρατία είναι η λύση; Και ποιο σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο εννοεί ο Χρυσοβέργης;

Υποθέτω λοιπόν ότι στην πολιτική σκέψη του Χρυσοβέργη υπάρχει μια βασική αξιωματική αλήθεια : η υπεροχή της σοσιαλδημοκρατίας έναντι οιουδήποτε οικονομικο – πολιτικο – κοινωνικού συστήματος. Υπεροχή την οποία προσωπικά δεν θεωρώ αυτονόητη όπως δεν θεωρώ αυτονόητη την υπεροχή οποιουδήποτε άλλου οικονομικού συστήματος. Απλά νομίζω ότι είμαστε υποχρεωμένοι να δοκιμάζουμε συνεχώς νέες συνταγές. Και δε μπορούμε να αποφύγουμε τη μέθοδο του “trial and error”.

Don Aera Patera